Tural Abbaslı: “Qanunda yazılıb ki, I qrup əlillik üçün sağlamlığın 90 faizi itirilməlidir”
“Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev deyir qanun mütərəqqidi, amma qanunda yazılıb ki, 1-ci qrup əlillik dərəcəsi verilməsi üçün sağlamlığın 90 faizi, 3-cü qrup verilməsi üçün sağlamlığın 30 faizi itirilməlidir”. Bu iddia ilə azərbaycanlı siyasətçi, Ağ Partiyasının sədri Tural Abbaslı “Xural” internet televiziyasına müsahibəsində çıxış edib.
Saxta.info bu iddianın doğru olub-olmadığını araşdırıb.
Öncə qeyd edək ki, söhbət Milli Məclisin 8 iyun 2021-ci il tarixli iclasında müzakirə olunan “Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” qanun layihəsindən gedir. Qanun layihəsi müzakirələrdən sonra birinci oxunuşda qəbul edilib. Layihə üçüncü oxunuşda da qəbul edilsə 2022-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minəcək. Sözügedən qanun 2018-ci ilin may ayında qəbul edilib.
Qanuna təklif olunan dəyişikik əsasən əlilliyin müəyyənləşdirilməsi meyarları ilə bağlıdır. Təklif olunan dəyişikliyə əsasən,
“I dərəcə əlilliyi olan şəxslər” anlayışı “orqanizmin funksiyalarının 81-100 faiz itirilməsinə görə əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslər”
“II dərəcə əlilliyi olan şəxslər” anlayışı “orqanizmin funksiyalarının 61-80 faiz itirilməsinə görə əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslər”
“III dərəcə əlilliyi olan şəxslər” anlayışı “orqanizmin funksiyalarının 31-60 faiz itirilməsinə görə əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslər”
anlayışı ilə əvəzlənir.
Göründüyü kimi, qanun layihəsində sağlamlığın itirilməsi ilə bağlı konkret olaraq 30 və 90 faiz həddi qoyulmayıb. Dərəcələr üzrə əlilliyin verilməsi üçün müəyyən bir faiz aralığı götürülüb.
Yeni qanun layihəsində indiyədək istifadə olunan "əlillik dərəcəsi" ifadəsi "orqanizmin funksiyasının pozulması faizi" ifadəsi ilə əvəz olunub. Vətəndaşın əlillik vəziyyəti qiymətləndirilərkən ənənəvi 3 əlillik dərəcəsi deyil, orqanizmin funksiyalarının 30 %-dən yuxarı pozulması meyarı əsas götürülüb, həmçinin xəstəliyin ağırlıq dərəcəsi nəzərə alınıb.
Yəni, funksiyanın
31 faizdən 60 faizədək pozulması mövcud 3-cü dərəcəli əlilliyə
61 faizdən 80 faizədək pozulması 2-ci dərəcəli əlilliyə
81 faizdən 100 faizədək pozulması isə 1-ci dərəcəli əlilliyə
uyğun qiymətləndiriləcək.
Hazırda əlillik dərəcəsinin təyinatı Nazirlər Kabinetinin 2015-ci il 30 dekabr 413 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş "Əlilliyin və sağlamlıq imkanlarının məhdudluğunun müəyyən olunması meyarlarına dair Əsasnamə"yə uyğun həyata keçirilir. Məsələn, hazırkı qanunvericiliyə əsasən şəxsə
hər iki ayağın amputasiyası zamanı 1-ci dərəcə əlillik
ayağın dizdən yuxarı amputasiyası zamanı 2-ci dərəcəli əlillik
ayağın dizdən aşağı amputasiyası zamanı 3-cü dərəcə əlillik
təyin edilir.
Yeni meyarlara əsasən əllillik təyinatı orqanizmin funksiyalarının pozulması dərəcəsi ilə müəyyənləşdiriləcək. Bir qədər də konkretləşdirsək əvvəl əlillik dar çərçivədə - üç qrupda müəyyənləşdirilirdisə, yeni qanun layihəsində faizlə qiymətləndirilməsi nəzərdə tutulur.
Yeri gəlmişkən, yeni qanun layihəsində istehsalat qəzaları və peşə xəstəlikləri ilə bağlı ayrıca hədd müəyyənləşdirilib. Belə ki, orqanizmin funksiyalarının 10-31 faiz itirilməsinə görə də əlillik müəyyən ediləcək.
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən verilən məlumata görə, yeni meyarların hazırlanmasında xarici təcrübədən istifadə olunub. Azərbaycan Millli Məclisinin əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Musa Quliyev mətbuata açıqlamasında Almaniya təcrübəsinə istinad edildiyini bildirib.
Almaniya təcrübəsində gəlincə, qeyd edək ki, bu ölkədə əlillik dərəcəsi (Grad der Behinderung, GdB) faizlə ölçülür və orqanizmin funksiyalarının 20-100 faiz aralığında məhdudlaşmaya görə müəyyənləşdirilir. Orqanizmin funksiyalarının 50 %-dən yuxarı pozulması əlilliyin ağır forması sayılır və bir neçə ciddi xəstəliyi olan, daimi olaraq yardıma ehtiyac duyan şəxslərə təyin edilir. Belə şəxslərə “əlilliyin ağır forması haqqında şəhadətnamə” verilir. Orqanizmin funksiyalarının pozulması həddi 50 %-dən az olan şəxslərə isə əlilliyi təsdiqləyən sənəd verilsə də bu, ağır əlilik kateqoriyasına aid edilmir.
Saxta.info bu qənaətə gəlib ki, partiya sədrinin iddiası reallığı əks etdirmir.
