Kivi orqanizmdə nələr edir?
Bəşəriyyətə məlum olan “ən gənc meyvələr”dən sayılan kivinin hazırda marketlərdə satılan növü, təxminən, 100-150 il bundan əvvəl qida sənayesinə daxil olub.
Çinin cənubundakı Yangtse vadisinə məxsus kivi 1850-ci illərdə avropalılar tərəfindən kəşf edildi. 1900-cü illərin əvvəlində Yeni Zelandiyalı Elisona hədiyyə kimi kivi toxumları göndərilir. Bundan sonra meyvə İngiltərə və Amerikaya da yayılır. Meyvənin hazırda dünyada tanınan adı Yeni Zelandiyaya məxsus, uçmaq qabiliyyəti olmayan kivi adlı quşdan götürülüb. Çünki meyvə məhz bu quşa çox oxşayırdı.
Kivinin faydaları bunlardır:
İmmuniteti möhkəmləndirir. Kividə universal vitamin sayılan C vitamini olduqca yüksək miqdardadır. Buna görə də, xüsusilə, qış aylarında və ya mövsümi xəstəliklər tüğyan edən vaxt kivi yemək orqanizmə müsbət yöndən təsir edir. Gündə bir neçə dənə kivi yemək immuniteti möhkəmlədir. C vitamini maddələr mübadiləsində də aktiv iştirak edir. Hüceyrələri sərbəst radikalların yetirəcəyi xəsarətdən qoruyur.
Ürək-damar sisteminin işini normaya salır. Ekzotik meyvə yüksək miqdarda kaliuma malikdir. Kaliumun arterial təzyiqi tənzimləməsini, ürəyin fəaliyyətini normallaşdırdığını, damarların divarlarını möhkəmləndirdiyini artıq hamımız bilirik.
Nəfəs almanı asanlaşdırır. C vitaminin tənəffüs sistemi problemlərinin həllindəki əvəzsiz rolu elmə çoxdan məlumdur. Kivi boğazdakı ağrıları azaldır, nəfəs almanı asanlaşdırır, tənəffüs yollarını təmizləyir.
Mərkəzi sinir sisteminə müsbət təsir edir. Bəli, kivi depressiyadan və nevrozdan xilas olmağa kömək edir. Eyni zamanda, stressin qarşısını alır və yuxunu normallaşdırır. İdmançılara tövsiyə edilir ki, rasionlarında kiviyə xüsusi yer ayırsınlar. Çünki o, əzələlərdəki və sinirlərdəki iltihablanmanın qarşısını alır.
Hemoqlobin səviyyəsini yüksəldir. Kivinin tərkibində dəmir də bol miqdardadır. O, qan azlığını aradan qaldırmaq və hemoqlobin səviyyəsini yüksəltmək üçün əla vasitədir. Meyvənin tərkibindəki B vitamini isə əhval-ruhiyyəni yüksəldir, qan axınını sürətləndirir.
Görmə qabiliyyətini yaxşılaşdırır. Kivinin tərkibində fito-kimyəvi maddə olan lutein var. Bu maddə itirilmiş görmə qabiliyyətini bərpa edir. Lutein, həmçinin, gözləri sərbəst radikallardan da qoruyur. İnsan orqanizmi luteini sintez eləməyi bacarmır. Biz onu yalnız qidalar vasitəsilə qəbul edə bilirik. Kivi zeaksantin ilə zəngindir. Qeyd edim ki, zeaksantin əksikliyi də görmə qabiliyyətinə mənfi təsir edir.
Zərərləri və əks təsirləri.
Faydalarına baxmayaraq, bəzi hallarda kividən uzaq durmaq lazımdır.
-Əgər hər gün artıq miqdarda kivi yesəniz, dermatitə səbəb ola bilər.
-Mədəaltı vəzinin kiviyə kəskin reaksiya verməsi halları da tibbdə rast gəlinəndir.
-C və E vitamini, kalium böyük dozada qəbul edildiyində qanda triqliserid səviyyəsində dəyişiklik yaradır.
-Qastritdən, mədə turşuluğunun çox olmasından əziyyət çəkənlərə də kivi yemək məsləhət görülmür. Kivinin tərkibindəki təbii turşular xəstəliyi irəlilədə bilər. Mədə xorası da kividən uzaq durmaq üçün səbəbdir.
İstənilən mədəaltı vəzi və ya bağırsaq xəstəliyində də kivi orqanizmin “düşməninə” çevrilir. Üstəlik, o, allergik meyvələrdəndir. Əgər orqanizm kiviyə qarşı allergiya verirsə, bu, kivi yeyildikdən sonrakı 1 saat ərzində meydana çıxır. Dəridə müxtəlif qızartılar, səpkilər peyda olur, dildə iltihablanma müşahidə edilir. Hərdən boğazda o dərəcədə kəskin qıcıqlanmalar olur ki, nəfəs almaq çətinləşir. Buna görə də, uşaqlara kivi verərkən, yaxud ömründə heç kivi yeməmiş insana bu meyvəni təklif edərkən ehtiyatlı olmaq lazımdır. Allergik reaksiyanın mövcudluğunu müəyyən etmək üçün olduqca az miqdarda kivi rasiona daxil edilməli, qəbulundan sonrakı reaksiyalar nəzarətdə saxlanılmalıdır.
Bahadur Seyidov / Demedia.az
