Dağıntılardan sağ çıxarılanlara İLK YARDIM - Mütləq bunları edin
23 oktyabr 2011-ci ildə Vanda baş verən və episentri Tabanlı kəndində olan 7,2 bal gücündə zəlzələdə 604 vətəndaş həyatını itirib, 4 mindən çox insan isə yaralanıb.
Demedia.az xəbər verir ki, bu böyük zəlzələnin ən böyük simvolu Yunus Gəray idi. Dağıntılar altındakı fotoşəkili simvola çevrilən balaca Yunus dağıntılar altından çıxarıldıqdan qısa müddət sonra dünyasını dəyişib.
Fotomüxbir Ümit Bektaşın çəkdirdiyi foto ilə bütün Türkiyənin yaddaşına həkk olunan Yunus Gerayın dağıntılar altından diri-diri çıxarılsa da, ölümü milyonlarla insanı dərindən təsirləndirib. Fevralın 6-da başda Kahramanmaraş olmaqla 10 vilayətdə güclü hiss edilən 7,7 və 7,6 bal gücündə zəlzələlərdən sonra eyni səhvlərin təkrarlanmasını istəməyən mütəxəssislər, başda Kahramanmaraşda baş verən Crush sindromuna (əzilmə sindromu) diqqət yetirilməli olduğunu vurğuladılar. Yunus Gərayın ölümünün səbəbi kimi göstərilir.
Bəs Crush sindromu nədir? Dağıntılardan sağ qalanlara kömək edərkən nələrə diqqət edilməlidir? Yunusun və bir çoxlarının dağıntılar altından sağ çıxması üçün heç vaxt hansı səhvlərə yol verilməməlidir?
İstanbul Tibb Fakültəsi Nefrologiya kafedrasının müdiri, Türkiyə Böyrək Vəqfi (TBV) Məsləhət Şurası və Mütəxəssislər Şurasının üzvü Prof. Dr. Aydın Türkmen əhəmiyyətli açıqlamalar verib.
Fotosu milyonların yaddaşına həkk olunmuş Yunus Gəray Zəlzələ bölgələrindən İstanbula gətirilən 11 yaralının reanimasiya şöbəsində müalicəsi davam etsə də, fevral ayı soyuması səbəbindən hipotermiya riski ilə üzləşən zəlzələ qurbanlarının da eynilə Crush sindromuna yoluxma riski yüksəkdir. Yunus. Sosial mediada və müxtəlif lüğət saytlarında Crush sindromuna diqqət çəkən bəzi vətəndaşlar açdıqları başlıqlarda ilk yardım təhsili almış peşəkar qrupların dağıntılar altından xilas edilənlərə kömək etməsi lazım olduğunu xüsusi qeyd edirlər.
Bədəni dağıntılar altında təzyiq altında qaldıqdan sonra diri-diri xilas edilən insanlarda əzilmə sindromu görülür. Sindrom aritmiya, ürək ritminin pozulması, zəiflik, aşağı təzyiq, ödem və qəhvəyi sidik kimi simptomlarla özünü göstərir. Yunus kimi ilk baxışdan sağlam görünən bu kəslər də dişdən xilas olarkən kalium və əzilmiş toxuma zülalları qana qarışaraq böyrək, ürək, ağciyər kimi orqanlara təsir etdiyi üçün bir müddət sonra nəfəs almaqda çətinlik çəkirlər. Qan təzyiqinin düşməsi və tənəffüs çatışmazlığı da ilk baxışda sağlam görünən zəlzələdən sağ çıxanların gözlənilmədən dünyasını dəyişməsinə səbəb olur.
Dağıntılar altından çıxarılan insanları gözləyən ən böyük problemlərdən biri böyrək çatışmazlığıdır. Zəlzələdən sağ çıxanların, yıxılarkən bədənləri əzilənlərin böyrək funksiyaları lazımi müalicə edilmədikdə, pisləşə və həyatını itirə bilər.
Türkiyə Böyrək Vəqfi (TBV) Məsləhət Şurasının İstanbul Tibb Fakültəsi Nefrologiya kafedrasının müdiri və Qəyyumlar Şurasının üzvü Prof. Dr. Aydın Türkmen Əzilmə sindromunun əzələdəki bəzi maddələrin birdən ortaya çıxmasına və qanla qarışaraq böyrək və digər orqanların zədələnməsinə səbəb olduğunu bildirib:
"Xüsusilə əzələ hüceyrələrində olan və yalnız əzələlərdə olan miyoqlobin adlı piqmentli zülal maddə dövriyyədə tapılmır. Çuxurun altında əzilmə nəticəsində bu maddə əzələdən çıxıb, əzələ ilə qarışır. dövran edərək böyrəkdə "tubulus" adlanan kiçik kanallara yerləşir. Kəskin boru nekrozuna (böyrək çatışmazlığı) səbəb olur. Xəstələrin əzilən əzələlərində çoxlu ödem yığıldıqda, damar yataqları boşalır.
Çuxurun altında olan insanların hansı nahiyəsi kənardan görünürsə, damar yolunu açmaq və venadaxili zərdab vermək lazımdır. Xəstənin damarlarında mayenin artırılması çox əhəmiyyətlidir. Dağıntılar altından xilas edilənlərə zərdab vermək mümkün olmadıqda, ilk növbədə xəstəyə ağızdan su verilməlidir".
Aysun / Demedia.az
