Zəlzələdən sonra ilk olaraq hansı addımlar atılmalıdır? - ARAŞDIRMA
Türkiyə episentri Kahramanmaraş başda olmaqla 11 vilayətdə baş verən 7,7 və 7,6 bal gücündə zəlzələlərdən sonra yaralarını sağaltmağa çalışır.
Demedia.az xəbər verir ki, təxminən 13,5 milyon insanı əhatə edən böyük dağıntıdan sonra bölgədə mümkün epidemiyanın qarşısını almaq üçün lazımi addımlar atılır.
Gigiyenanın təmin edilməsində kritik əhəmiyyətə malik olan suya çıxış bu nöqtədə ən vacib məsələlərdən biridir. Mərmərə Universiteti Ətraf Mühit Mühəndisliyi Fakültəsi Üzvü Prof. Dr. Bilge Alpaslan Kocamemi artıq bölgədə sudan istifadə ilə bağlı diqqətçəkən açıqlamalar verib.
O, Türkiyənin gələcəkdə qarşılaşacağı mümkün zəlzələlər zamanı su və çirkab sular sahəsində görülə biləcək tədbirləri də sadalayıb.
Çıxışına “infrastruktur” anlayışını təyin etməklə başlayan prof. Dr. Bilge Alpaslan Kocamemi bildirib ki, infrastruktur iki hissədən ibarətdir və bunlar içməli su paylama xidmətləri və tullantı su toplama xidmətləridir. Tullantı sularında isə əksinədir.Evimizdən çıxan su kanalizasiya borularına və təmizlənmiş sulara qoşulur. Obyektlər dənizə, gölə və ya çaylara axıdılır ki, bunu bizim 'qəbuledici mühit' adlandırırıq" deyə şəhərlərdə normal işləmədən danışdı.
Zəlzələ və ya fərqli bir fəlakət baş verdikdə obyektlərdə və boru kəmərlərində bəzi problemlər olduğuna diqqət çəkən Prof. Dr. Kocamemi davam etdi:
“Güclü zəlzələdən sonra elektrik enerjisinin kəsilməsi obyektlərdə nasosların işləməsini dayandırır. Qurğularda çənlərdə çatlar əmələ gələ bilər və ya qrunt mayeləşməsi səbəbindən yeraltı borular yerdən yuxarı qalxa bilər. İçməli su boruları təzyiqli suyu daşımaq gücünə malikdir. Tullantı su boruları yarı dolu axır. Yəni boruların materialları bir-birindən fərqlidir və zəlzələdən fərqli şəkildə təsirlənir. Tullantı su boruları zəlzələ zamanı içməli su borularına nisbətən daha çox zədələnir. Lakin tullantı su boruları yarı dolu axdığı üçün funksionallığını itirmək mənasında funksionallığını itirməyə bilər. Tullantı su boruları hər zaman içməli su xəttinin altından keçmək üçün nəzərdə tutulmuşdur və bu sayədə mümkün çatlar zamanı tullantı sularının içməli suya qarışmaması hədəflənmişdir.
Lakin görülən tədbirlərə baxmayaraq, tullantı sularının içməli suya qarışması riski var. prof. Dr. Bilge Alpaslan Kocamemi: "Belə bir hadisə içməli sudan götürülən nümunələrlə müəyyən edilir. Hər cür virus və bakteriya suya qarışa bilər. Heç bir tədbir görülməzsə bunun nəticələri ağır ola bilər. Haiti nümunəsi var, Dünya tərəfindən yaxından təqib edilən "Haitidəki zəlzələdən sonra 10 ayda 8 yüz min vəba hadisəsi açıqlandı və 10 min insan vəba səbəbiylə öldü".
İçməli su təmizləyici qurğularda dezinfeksiya üçün istifadə edilən xlor qazının boğucu və zəhərli bir qaz olduğunu xatırladan Prof. Dr. Kocamemi: "Zəlzələ zamanı bütün dünyada dezinfeksiya üçün istifadə edilən xlor qazının buraxılması təhlükə yarada bilər. Ölkəmizdə də obyekt binaları bu təhlükə nəzərə alınaraq tikilir. Ancaq başqa bir məqam da var ki, indi heç kim danışmır.Neft anbarlarında və ya sənaye obyektlərində yarana biləcək çat yerin altındadır.Əgər rayon əhalisi quyu suyundan istifadə edirsə,bu problem ola bilər.Çünki sənaye kimyəvi maddələri də bu suya qarışa bilər.Yaxşı. Bölgədəki su heç vaxt risk analizi olmadan istifadə edilməməlidir, burada təkcə bakteriya və virus problemləri deyil, kimyəvi maddə problemləri də yarana bilər.Ona görə də analizlərin edilməsini gözləyirik və buna uyğun hərəkət etməliyik”.
Aysun / Demedia.az
