Zəlzələdən sonra Türkiyədə HƏYAT: Uşaqların bu görüntüləri...
Kahranamaraş mərkəzli və 13 milyon insanı dərindən sarsıdan zəlzələ fəlakətinin vurduğu 11 vilayətdə zəlzələdən sağ çıxan uşaqlar indi çadırlarda yaşayırlar.
Lakin zəlzələ bölgələrində çadırlarda qalan müxtəlif yaş qruplarından olan uşaqlar bu böyük fəlakət nəticəsində ciddi ünsiyyət problemləri yaşaya bilər. Mütəxəssis Kliniki Psixoloq Ceren Gümüş Yaşanın sözlərinə görə, zəlzələnin yaş qruplarına görə dəyişsə də uşaqlar üzərində birdən çox təsiri var. Uşaqlar arasında emosional və davranış fərqlərinin ola biləcəyinə toxunan Yaşa deyib: "Danışmaqda problem yaşamaq, susmaq və ya həddindən artıq danışıq aparmaq, həddindən artıq aktiv olmaq və ya ağlamaq ən çox görülən reaksiyalardır. Valideynləri və ya yaxınları sağdırsa, istəməyə bilərlər. Onlardan uzaqlaşmaq. Əgər zəlzələ zonasında deyillərsə, amma nədənsə bunun şahidi olublarsa, evdən və valideynlərindən ayrılmağa çətinlik çəkə bilərlər”.
Tualet vərdişi qazanmış bir uşağın zəlzələ ilə bağlı xəbər və görüntülərə məruz qalması, qaçırıldığının da göründüyünü ifadə edən Mütəxəssis Kliniki Psixoloq Yaşa, “Uşaqlar böyüklər kimi deyil. Duyğuları ifadə etməkdə və ya anlamaqda çətinlik çəkirlər. Çünki uşaqların nə yaşadıqlarını anlamaq və sakitləşmək üçün böyüklərə ehtiyacı var. Uşaqlar oyun və ya bədii əsər vasitəsilə özlərini ifadə edir və istirahət edirlər. Buna görə də oyun çox vacibdir”, - deyə o bildirib.
Psixoloq Ceren Gümüş Yaşa şəkil çəkməyin, bədii əks etdirmənin, nağıl danışmağın, aktiv işin əhəmiyyətinə diqqət çəkərək, uşaqların vedrə, yanğınsöndürmə maşını, kran, inşaat maşını ilə oynaya bildiyini və bunların onlara travma verməyəcəyini bildirib. Yaşa, "Zəlzələni yaşayan və ya zəlzələdən uzaqda olsalar belə xəbərlərdə görən uşaqları da tapa bilərik" dedi. tək oyna?', 'Başqa bir şeylə oyna', 'Bu oyundur?, körpələr, lego dəstləri, oyun xəmiri, qum, gil, barmaq boyası, karandaş, boya kitabı göndərilə bilər. Mimika kartları göndərilə bilər. , mimika rəsmləri çəkilə bilər.Uşaq həmin stressi, ağrını, travmanı oyun vasitəsilə aradan qaldıra bilər” deyib.
Bəzi uşaqların oynamaq istəmədiyini və bir küncdə qalmaq istəyə biləcəyini dilə gətirən Ceren Gümüş Yaşa:
"Bəzi uşaqlar oyuncaq atır, atar, bəziləri isə düzəldib məhv edə, məhv edə və ya məhv edə bilər. Ona görə də oyunlar oynanmalıdır. maneəsiz müşahidə edilir və uşağı başqa oyunlara yönəltmək olmaz.Onun yanında qalacaq və hisslərini üzə çıxaranda ona dəstək ola biləcək bir böyük lazımdır.Eyni zamanda hırkalar, yorğanlar, örtüklər, təmtəraqlı oyuncaqlar, yumşaq toplar olacaq. Bu mərhələdə oyuncaqlardan çox yaxşıdır. Həmçinin rəsm dəstləri, karandaşlar və boya kitabları kimi bədii materialların olması da vacibdir.
Oyuncaqların davamlılığına diqqət yetirməliyik. Bəzi uşaqlar buna çox önəm verirlər. Sınıq oyuncaq görəndə gedib ona baxa və ya təmir etmək istəyəcəklər. Yaxşı olar ki, oyuncaqlar olmasın. yüksək səsli,həddindən artıq musiqi,çox hərəkətli və yüngül.Çünki zəlzələ yaşayan uşaqlar səsə reaksiya vermirlər.Burada önəmli olan uşağı davamlı olaraq yaşadıqlarını danışmağa,oynamağa məcbur etmək deyil.Yaxınlarının yanında olmaq,qucaqlaşmaq və qucaqlaşmaqdır. uşaq üçün güvən və bağın yenidən qurulması üçün də çox dəyərlidir."
Psixoloji Məsləhətçi və Oyun Terapevti Merve Şahin və hal-hazırda Dünya İnsan Həmrəyliyi Dərnəyi (Dünya İnsan Həmrəyliyi Dərnəyi) və dostları ilə birlikdə Antakyanın Hatay şəhərində olan dostları zəlzələ qurbanlarına kömək göstərməklə yanaşı, onların prioritetlərindən biri də psixoloji ilk yardım göstərməkdir.
Aysun / Demedia.az
