Zəlzələyə davamlı binanın 3 sirri - Araşdırma
Başda Kahramanmaraş olmaqla 11 vilayətdə ciddi dağıntılara səbəb olan zəlzələ fəlakəti, episentri yaşadığımız evlərdə nə qədər təhlükəsiz olduğumuzu sual altına aldı.
Demedia.aaz xəbər verir ki, zəlzələ bölgəsindən çəkilmiş foto və videolarda gördüyümüz dağılmış, yan yatmış və ya aşmış binaların arxasındakı problem geniş müzakirə olunub.
Sahə və laboratoriya təcrübələri ilə başlayan proseslə binaların inşa edildiyi zəminin əhəmiyyətini izah edən İTÜ İnşaat Fakültəsi İnşaat Mühəndisliyi Bölümü Müəllim Prof. Dr. “Sahə və laboratoriya tədqiqatlarından sonra torpağın təhlükəsiz şəkildə daşıya biləcəyi yük, bina yükləri altında baş verə biləcək qəfil və ya zamandan asılı çökmə davranışı, proqnozlaşdırıla bilən zəlzələlər zamanı strukturun zədələnməsinə səbəb ola biləcək daşıma qabiliyyətinin itirilməsi, qruntun güclənməsi riski. və mayeləşmə müəyyən edilir”, - deyə Rəcəb İyisan bildirib. Torpağın davranış xüsusiyyətləri müəyyən edildikdən sonra təməlin layihələndirilməsinə başlanılır və müvafiq təməl sistemi ilə struktur tikilir”, - deyə Prof. Dr. İyisan, "Bünövrə qruntunun bina yüklərini etibarlı şəkildə daşıya bilmədiyi və ya yaşayış məntəqələrinin icazə verilən hədləri aşdığı hallarda, dərin təməl və ya müvafiq qrunt yaxşılaşdırma üsulları tətbiq edilir" dedi.
Müxtəlif yollarla dağılan binalarda torpaq xüsusiyyətlərinin nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayan Prof. Dr. Bəzi binaların çökmədən əyilməsinin bir çox amillərlə bağlı ola biləcəyini ifadə edən Rəcəb İyisan dedi:
"Müxtəlif şəkildə çökən strukturlarda qrunt xüsusiyyətlərini nəzərə almaq vacibdir. Sütunları çökən və bütün mərtəbələri üst-üstə gələn binalarda yükdaşıyıcı sistemin struktura təsir edəcək zəlzələ qüvvələrini qarşılamaq üçün nəzərdə tutulmadığı görünür. bir-birindən.Çökmələr sütun-tir qovşaqlarının zəifliyi, aşağı mərtəbələrdə sütunların kəsilməsi kimi amillərdən qaynaqlanır.Deyə bilərik ki, bəzi binaların çökmədən əyilməsi zəminlə bünövrə arasındakı əlaqə ilə bağlıdır. Maraqlıdır ki, bu tip binalarda zirzəmi yoxdur və bünövrənin basdırılma dərinliyi çox azdır, olsaydı belə uçma olmazdı”.
Quruluşların zəlzələyə davamlılığı baxımından müxtəlif qruntlarda istifadə edilən bünövrə üsulları mühüm yer tutur. Zəlzələdən sonra gündəmə gətirilən məsələlərdən biri də Memar Sinanın əsrlər boyu uca duran tikililərinin sirri olub. Memar Sinanın zəlzələ texnikaları üzərində çalışan Memarlıq Tarixçisi Prof. Dr. Zeynep Ahunbay dedi:
"Süleymaniyyə məscidi kimi böyük günbəzli və əhəmiyyətli tikililərin bünövrələri dərinə gedən iri daş divarlar şəklindədir. Digər tərəfdən körpü kimi çaylar üzərində tikilən tikililərdə taxta svaylar üzərində dayaqlarla dəstəklənən hörgü təməllərdən istifadə edilir. .Onlar zəlzələ zamanı iri daş blokları yerində saxlaya və onları bir-biri ilə birləşdirə bilirlər.Bu, sıxacların möhkəmliyindən, sütun altlıqlarını və başlıqlarını onların üstündə və altındakı elementlərə bağlayan zərb alətlərinin mövcudluğundan asılıdır. bünövrələrin möhkəm bir zəmində oturduğunu nəzərə alaraq, Memar Sinan günbəzləri dəstəkləmək, divarları, sütunları, günbəzləri daşıyan ayaqları və tağları birləşdirən zəruri dayaqlar və gərginlik sistemlərindən istifadə etmişdir".
Aysun / Demedia.az
