Zəlzələ çarpayıları və kameraları faydalımı? - 7 həyat qurtaran məqam

Başda episentri olan Kahramanmaraş olmaqla 11 vilayətdə ciddi dağıntılara və insan tələfatına səbəb olan zəlzələlər bütün Türkiyəni dərindən sarsıtdı.

Mütəxəssislər zəlzələdən əvvəl və zəlzələ zamanı alınacaq ehtiyat tədbirləri ilə bağlı xəbərdarlıq etməyə davam edir. Zəlzələ zamanı bir çox insanın həyatını xilas edən “həyat üçbucağı” ən diqqət çəkən üsullardan biri idi. Təhlükəsizliyindən əmin olan əşyalarının yanına sığınan, lakin yıxıldıqları struktur dağıldıqda xilas olmaq üçün günlərlə gözləyən zəlzələdən sağ çıxanların kiçik yaşayış yerlərində günlərlə gözləməsi aclıqla daha da çətinləşə bilər. və susuzluq. Rəsmi məlumatlara görə, 1999-cu ildə 17.480 nəfərin həyatını itirdiyi Gölcük zəlzələsindən sonra satışa çıxarılan və zəlzələ zamanı ölümləri xilas etmək üçün sistem kimi təqdim edilən zəlzələ kameraları və zəlzələ çarpayıları Azərbaycanda da varlığını davam etdirir. bazar. Beləliklə, bu otaqlar həqiqətən həyatları xilas edə bilərmi?

Böyük zəlzələlər zamanı baş verən silkələnmə insanları və tikililəri ciddi şəkildə uzaqlaşdıra bilər. Zəlzələ başladığı zaman zəlzələ otaqlarına, qəfəslərə və ya zəlzələ çarpayılarına sığınmaq qorunmaq üçün istehsal edilən bu sistemlərin atılmasının qarşısını ala bilməz.

Zəlzələ üzrə mütəxəssis Prof. Dr. Hüsnü Can, zəlzələ zamanı içəriyə gizlənmiş zəlzələ kameraları və ya qəfəs sisteminin sarsıntıdan atıldığı zaman təhlükəsiz olmayacağını vurğuladı. Zəlzələ zamanı yaşanan dağıntıların beton və dəmirin bina təhlükəsizliyi baxımından qeyri-kafi olduğunu ifadə edən Prof. Dr. Can, “Bu vəziyyətdə beton əzilir və strukturdakı dəmir təbii olaraq bükülür. Lakin bu hadisəni polad qəfəslə uyğunlaşdırmaq düzgün deyil. İkisinin zəlzələdəki davranışı oxşar deyil. Qəfəs müstəqil bölmədə hazırlanır. Əgər konstruksiya zəlzələyə davamlı deyilsə, o, qəfəs quruluşu ilə birlikdə uçurulacaq”.

Zəlzələnin nə vaxt baş verəcəyini proqnozlaşdırmaq mümkün olmadığından, zəlzələnin harada baş verəcəyi də bəlli deyil. prof. Dr. Bu sistemlərin binanın tək bir hissəsində olmasının faydalı olmayacağını da əlavə edən Can, bunları söylədi:

“Zəlzələ kameraları 1990-cı illərdə gündəmə gəldi, lakin onlar populyar deyildi. Çünki məsələn, 50 fərqli nöqtəsi olan bir binada müstəqil bölmədə edilən bu tətbiqin zəlzələ təhlükəsizliyi baxımından heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Binanın zəlzələ zamanı ümumi davranışı müstəqil bölmənin təhlükəsizliyini təmin etmir”.

Kahramanmaraş və Hatayda baş verən son zəlzələlərdən sonra bir çox insan dağıntılar arasında həyata necə tutunmağın mümkün olacağını və strukturların dayanıqlı olması üçün hansı üsullardan istifadə ediləcəyini araşdırırdı. prof. Dr. Can zəlzələyə davamlı və təhlükəsiz struktur qurmaq üçün nəzərə alınmalı olan 7 məqamı aşağıdakı kimi sadaladı:

1- Bölgənin zəlzələlər baxımından xüsusiyyətləri yaxşı araşdırılmalıdır.

2- Yerli zəmin, zəmin şərtləri və binanın təməl sistemləri yaxşı müəyyən edilməlidir.

3-İstifadə olunan tikinti materialları və keyfiyyəti araşdırılmalıdır.

4- Binanın memarlıq layihəsi zəlzələ nəzərə alınaraq hazırlanmalıdır.

5- Binanın konstruksiya sistemi (tir, sütun, dəmir-beton qayçı və binanın əsas layihəsi) möhkəm və uyğun olmalıdır.

6- Binanın layihəsinə uyğun olaraq hazırlanan istehsallar (qəlib, beton və dəmir) diqqətli olmalı və işlənməsi qaydalara uyğun olmalıdır.

7- Layihə və bina nəzarəti tamamilə diqqətli və qüsursuz olmalıdır. Ən əsası isə “Türkiyə Zəlzələ Qaydası”na uyğun olmalıdır.

1999-cu ildə Gölcük zəlzələsindən sonra satışa çıxarılan zəlzələdən qorunma sistemlərinin etibarlılığı hələ də elmi cəhətdən sübuta yetirilməyib. Dağıntı altındakı prosesin can itkisi və ciddi yaralanmalarla nəticələnə biləcəyi görülsə də, Prof. Dr. Bu sistemlərin etibarlılığı sübuta yetirilməsə də, Can bu sistemlərə olan maraqdan belə danışdı:

“İnsanların bu cür axtarışlara meyl etməsinin səbəbi zəlzələ zamanı “Bu polad qəfəsdə qala bilsəm, bəlkə həyatımı xilas edərəm” psixologiyası kimi şərh edilə bilər. Ancaq dağıntıların heç birində qəfəsdə sağ qalan tapılmayıb”.

Bir çox əyalətdə sürətləndirilmiş şəhər çevrilmə layihələri ilə çürük binaların möhkəm və uyğun strukturlarla dəyişdirilməsi prosesi başladı. 40 mindən çox insanın həyatını itirdiyi zəlzələlərdən sonra İstanbulda və zəlzələ bölgələrində yaşayan insanlar da sağlam vəziyyətdədir.

Aysun / Demedia.az