Evin hansı hissəsinə sığınanlar sağ qalır? - Araşdırma
Episentri Kahramancentre olan 7,7 və 7,6 bal gücündə zəlzələlər 11 əyalətdə ciddi dağıntılara və insan tələfatına səbəb olub.
Demedia.az xəbər verir ki, bütün Türkiyəni sarsıdan zəlzələlərdən sonra bir çox vətəndaş həmrəylik içində zəlzələ qurbanlarına kömək əlini uzadıb, dağıntılar altından çıxarılanlar günlər sonra fəlakətin möcüzəsinə çevrilib.
İndiki vaxtda zəlzələnin reallığını xatırladığımız zaman bir çox insanda bu qurtuluşların arxasındakı təfərrüatlar haqqında oxşar suallar yaranır. 'Crash-trap-hold' metodu həqiqətən həyatları xilas edirmi? Zəlzələ dəstində nə olmalıdır və bunun həqiqətən əhəmiyyəti varmı? Evdə soyuducu, paltaryuyan və ya qabyuyan maşının ətrafı təhlükəsizdirmi? Evə sığınanlar zəlzələdən hara sağ çıxdılar? Fevralın 6-da baş verən zəlzələ zamanı çöldəki dağıntılarda fəal iştirak edən AKUT Axtarış və Xilasetmə Dərnəyinin Təhsil Şöbəsinin əməkdaşı Önder Turan mühüm məlumatları paylaşıb.
Zəlzələ zamanı evlərin yalnız bəzilərinin digərlərindən daha çox sığınacaq tapdığını düşünmək düzgün deyil. Buna səbəb zəlzələnin şiddətinə müqavimət göstərməyə çalışan binaların bir-birindən fərqlənməsidir. Bununla belə, ümumiləşdirmə aparıldıqda, evlərdə bəzi ümumi məqamlara xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Evlərdə müəyyən nöqtələrdən qaçınılması lazım olduğunu deyən Önder Turanın sözlərinə görə, bu yerlər pilləkənlər, pilləkən boşluqları və eyvanlardır.
Pilləkənlərin, pilləkən qəfəslərinin və eyvanların konstruksiya baxımından binaların daha kövrək hissələri hesab edildiyini deyən Turan, ən çox itkilərin xüsusilə bu bölgələrdə baş verdiyini xatırladıb. Önder Turan, "Hamam və mətbəx bölmələrində şüşə materialdan hazırlanmış kafel və bənzəri materiallar olduğu üçün bu materialların qırılma, çatlama və sıxılma nəticəsində partlama riski yüksəkdir. Ətraf mühitə zərər verə bilər" dedi.
Önder Turan bildirib ki, evin təhlükəli hissələri ilə yanaşı, qonaq otağı və yataq otaqları kimi yaşayış sahələri hamam və mətbəxdən daha təhlükəsizdir. Qaçmaq kimi cəhdlər etməməliyik.Təhlükəsizlik nöqtəsi yaratmalıyıq. yaşayış yerlərimizdə.Məsələn, əşyalarla dolu çarpayı və komodin, kitablarla dolu bağlama və ya tekstillə dolu sandıq.Bunlar bizim üçün dəyərlidir və onların yanında mövqe tutmalıyıq. durun və sarsıntının bitməsini gözləyərək özünüzü qoruyun”.
Önder Turan fevralın 6-da baş verən iki zəlzələdən sonra başladılan axtarış-xilasetmə işləri zamanı ən çox itkilərin pilləkən qəfəslərində olduğunun şahidi olduğunu, çox sayda insana isə yataq otaqlarındakı çarpayıların yanındakı boşluqlarda sağ-salamat çatdığını vurğuladı.
Mütəxəssislərin fikrincə, zəlzələ zamanı olduğumuz yerdə həyata keçirməli olduğumuz ən həyati fərdi tədbirlərdən biri də həyat üçbucağıdır. Möhkəm bir əşyanın yanında yaradılan həyat üçbucağı çox vaxt həyatını xilas edir. Ancaq zəlzələ səbəbiylə insanların yaşadığı panika səbəbiylə hər zaman düzgün addımlar atıla bilmir. Önder Turanın həyat üçbucağı ilə bağlı belə xəbərdarlıqları var:
"Ağırlıq mərkəzi yerdən yüksək olan və sabit olmayan istənilən cisim aşmağa və ya uzanmağa meylli ola bilər. Bu səbəbdən zəlzələ zamanı ağırlıq mərkəzi daha aşağı olur, yəni hündürlük bel səviyyəsindən aşağıda (məsələn, yataq otağında çarpayımızın alt hissəsi) qonaq otağında kresloların yanında, sandığın və ya kitab dolu qutunun yanında və s.) zəlzələnin yaratdığı sarsıntıları gözləməliyik. bərkidilmiş və ya böyük döşəmə oturan əşyaların yanında yalan-qoruma-tutma və ya yıxılma-baxma-tutma hərəkətlərindən hər hansı birini yerinə yetirərək tamamilə keçmək.
Hansı əşyaların təhlükəsiz ola biləcəyinə toxunan Önder Turan, məşhur inancın əksinə olaraq, soyuducu, paltaryuyan və ya qabyuyan maşın kimi əşyaların əzilməyə davamlı material olmadığı üçün çox da etibarlı olmadığını xatırladıb:
"Əslində zəlzələ zamanı qapıların altında və dirəklərin üstündə qalmaq yanlışdır, bu köhnə bir məlumatdır. Dəmir-beton binalarda istifadə edilən tikinti texnikasında bu sahələr binaların daha zəif yerləridir. Eyni şəkildə pilləkənlər və eyvanlar da zəlzələ zamanı dirəklərin altında qalmamaqdır. zəlzələ zamanı mühafizəsi çətin olan struktur cəhətdən riskli və zəif ərazilər.
Zəlzələ torbasının əsas ehtiyaclarımızın təmin edilməsində böyük əhəmiyyəti olduğu bildirilir. Zəlzələ çantasının həqiqətən də işlək olması lazım olduğunu deyən Önder Turan bu çantanın fərqli adlandırılması lazım olduğunu söyləyərək, "Əslində bu çanta üçün istifadə ediləcək doğru termin "təcili çanta"dır. Təcili yardım çantası şəxsi və şəxsi görüşdür. Mümkünsə ehtiyac vaxtından əvvəl evdə yaşadığınız insanlarla birlikdə.Ehtiyaclarınızı nəzərə alaraq, 'qızıl saatlar'da evimizi boşaltdıqdan sonra ehtiyac duyacağımız materiallardan ibarət olmalıdır. Fəlakətin ilk 72 saatını əhatə edən dövr "qızıl saatlar" adlanır. Bu müddətdə yardımın hələ gəlmədiyini nəzərə alsaq, ən əsas ehtiyaclarımızı bu çantaya qoymalıyıq".
Önder Turan “Təcili yardım çantası”nın əvvəlcədən hazırlanmalı və evin çıxış qapısına yaxın, hər kəsin görə biləcəyi və çata biləcəyi bir yerdə, üzərində “təcili çanta” ifadəsi ilə saxlanmalı olduğunu bildirdi.
Bəs, zəlzələ zamanı üstünlüyü təmin etdiyi deyilən və son aylarda Türkiyənin hər yerində tətbiq edilən Crack-trap-Hold texnikası doğrudanmı həyat qurtarır? Önder Turanın sözlərinə görə, zəlzələ zamanı həm çökmə-tələ-tutma, həm də yatma-qoruma duruşlarının məqsədi zəlzələ qaydalarına uyğun olaraq inşa edilmiş möhkəm binadadır və əşyalarımız lazımi qaydada bərkidilirsə, mümkün qeyri-sabitlik konstruktiv elementlər köçürülməyəcək və ya sabitlənməyəcək.
Bu duruş mövqelərinin Türkiyədə və beynəlxalq miqyasda fəaliyyət göstərən universitetlərin, QHT-lərin və ekspertlərin uzun illər araşdırmaları və imtahanları ilə müəyyən edilən doğru davranış nümunələri olduğunu xatırladan Turan, “Bu üsullar sağ qalmağınıza zəmanət vermir, lakin onlar sizin şansınızı azaldacaq. zərər görmə və sağ qalma ehtimalını artır. Bu, ən yaxşı davranışlardan biridir "dedi.
Aysun / Demedia.az
