Bir anda ortaya çıxan ADA - 7 il davam etdi
2015-ci ildə Sakit Okeanın cənubunda yeni bir ada meydana çıxanda təkcə geoloqlar üçün deyil, həm də bioloqlar üçün görünməmiş bir fürsət yarandı. Çünki yeni bir adanın ortaya çıxması elm adamlarına ekosistemlərin necə başladığını öyrənmək şansı verdi.
Demedia.az xəbər verir ki, "Hunga Tonga-Hunga Ha'apai" adlanan ada 2015-ci ildə vulkan püskürməsi nəticəsində yaranıb və 2022-ci ilin əvvəlində başqa bir püskürmə nəticəsində məhv edilib.
Ada mövcud olduğu 7 il ərzində bəzi sirləri açıb. Tədqiqatçılar adada kükürd və atmosfer qazlarını metabolizə edən mikrobların gözlənilməz birliyinə dair sübutlar tapdılar.
Sözügedən araşdırmaya görə, bu, isti bulaqlar və ya dərin dəniz hidrotermal kanalları kimi çox fərqli yaşayış yerlərini tutan orqanizmlərə tamamilə bənzəyir.
Kolorado Universitetinin mikrob ekoloqu Nik Dragone "Gözlədiyimizi görmədik" deyir. Ancaq bunun əvəzinə kükürd və atmosfer qazlarını metabolizə edən unikal bakteriya qrupu tapdıq.
İnanılmaz dərəcədə unikal imkanımız oldu. Daha əvvəl heç kim belə bir ada sistemindəki mikroorqanizmləri hərtərəfli tədqiq etməmişdi.
Dragone və komandası dəniz səviyyəsindən təxminən 120 metr yüksəklikdə olan krater zirvəsinə qədər uzanan səthdən 32 torpaq nümunəsi toplayıb. Komanda daha sonra alınan nümunələrin DNT-sini çıxarıb və onları ardıcıllıqla sıralayıb.
Bitkilər, ehtimal ki, quş qılığında toxumdan əmələ gəlmiş və sonra adada sürətlə yayılmışdır. Bununla belə, tədqiqatçıların əsas məqsədi bitkisiz səthlər idi.
Komanda vulkanın konusundan götürdükləri bütün nümunələrdə bakteriya və arxe tapıb. Lakin sözügedən mikroblar daha az müxtəlif idi və yaxınlıqdakı bitki örtüyündə olan mikroblardan tamamilə fərqli idi.
Adadakı ilk mikrobların ya okean suyundan, ya da quş pisliyindən gəldiyi məntiqli olardı. Ancaq görünür, bu qəribə bakteriyalar və arxeya yerin dərinliklərindən gəlib.
Ən azından komanda bu ehtimalı nəzərdən keçirir. "Mikroblar ən çox hidrotermal kanallarda, Yellowstone kimi isti bulaqlarda və digər vulkanik sistemlərdə tapılanlara bənzəyirdi" deyə Dragone izah edir. Ən güclü təxminimiz mikrobların belə mənbələrdən gəldiyidir.
Daha əvvəl də oxşar vəziyyətlərlə qarşılaşan elm adamları mikroblardan daha çox bitki və heyvanlara diqqət yetirərək, yeni yaranan adalarda həyatın ortaya çıxmasını araşdırmaq üçün axın etdi.
Dragone deyir: "Bu cür vulkan püskürmələri bütün dünyada baş verir, lakin onlar adətən adalar əmələ gətirmirlər. Bizim inanılmaz dərəcədə unikal imkanımız var idi. Heç kim bu qədər erkən mərhələdə belə bir ada sistemindəki mikroorqanizmləri hərtərəfli tədqiq etməmişdi.”
İndi heç kimin adanın sakinlərini yenidən araşdırmaq şansı olmayacaq. Çünki ada meydana çıxandan 7 il sonra okeanın sularına bataraq yoxa çıxıb.
Vulkan 2022-ci ilin yanvarında yenidən püskürəndə tarixdə ən yüksək buxar və kül buludunu əmələ gətirdi.
Adanın dağıdılmasının elm adamları üçün məyusluq olduğunu etiraf edən Dragone, “Ancaq indi adalar meydana gəldikdə nələrin olacağı ilə bağlı çoxlu təxminlərimiz var. Beləliklə, yenidən oxşar vəziyyətlə qarşılaşdıqda, ora gedib daha çox məlumat toplamaq istərdik və bunu necə təhlil edəcəyimizə dair bir planımız olacaq.
Aysun / Demedia.az
