Gecənin gündüzə çevrilmədiyi dünya... - ARAŞDIRMA
Astronomlar hesab edirlər ki, kütləsi Yerə ekvivalent olan yeni kəşf edilmiş ekzoplanetin yarısı daimi gecə düşsə də, yerdənkənar həyatın əlamətlərini axtarmağa dəyər ola bilər.
Demedia.az xəbər verir ki, IFLS-in verdiyi məlumata görə, Wolf 1069-b adlı ekzoplanet Yerdən 31 işıq ili uzaqlıqda qırmızı cırtdan ulduzun ətrafında fırlanan, Süd Yolunda olduğu düşünülən milyardlarla planetdən biridir.
Astronomlar İspaniyadakı Kalar Alto Rəsədxanasında quraşdırılmış xüsusi alətdən istifadə edərək bu uzaq dünyanı kəşf etməyi bacarıblar. Bir çox teleskoplar kimi, cihaz da qalaktikanın uzaq hissələrini izləyir və ulduz işığında qeyri-adi yerdəyişmələri izləyir. Əgər sözügedən ulduzun qarşısından planet böyüklüyündə bir cisim keçərsə, işığın bizə çatmasına qismən mane olduğu üçün işıqda azalma olur (bir cisim aramıza girdiyi üçün). Bu azalmanın miqdarı bizə kütlənin - bu halda planetin ulduzun və ya onun kütləsinin qarşısından nə qədər böyük olduğunu bildirir.
Maks Plank Astronomiya İnstitutundan Diana Kossakowski dedi: "Biz Ulduz Qurd 1069-un məlumatlarını təhlil edərkən, təxminən Yer kütləsi planetinə bənzəyən aydın, aşağı amplitudalı bir siqnal aşkar etdik. Siqnal dünyanın 15-də birinə ekvivalent məsafədə ölçüldü. Yerlə Günəş arasındakı məsafə [Yəni, öz günəşinə Yerin Günəşə olan məsafəsindən 15 dəfə yaxın idi] Bu planet öz ulduzunun ətrafında 15,6 gündə fırlanır".
Wolf 1069-b günəşinin yaşayış zonasındadır. Yaşayış zonası, suyun nə soyuqdan donacağı, nə də istidən buxarlanmayacağı uyğun bir iqlim təqdim edən hipotetik diapazondur və bu zonalar ulduzların kütləsinə görə dəyişir. Wolf 1069-b-nin orbitinin də ulduzunun yaşayış zonasında olduğu görünür; eynilə Mars və Yer kimi (amma təbii ki, Mars müxtəlif səbəblərdən yaşamaq üçün əlverişli deyil).
Tapıntıların təfərrüatlarını əks etdirən məqalə Astronomy & Astrophysics jurnalında dərc olunub.
Ulduzun yaşayış zonasının yeri onun xüsusiyyətlərindən asılı olaraq çox dəyişə bilər. Məsələn, Wolf 1069-b ətrafında fırlanan qırmızı cırtdan günəşimizdən qat-qat soyuq olduğu üçün onun yaşayış zonası kosmosda Wolf 1069-a daha yaxındır. (Bu arada əlavə məlumat verək; Wolf 1069 dedikdə, bu adlandırma əslində ulduza verilən addır. Ulduzun adının ardınca gələn -a -b -c kimi şəkilçilər-hərflər də planetlər arasında sözügedən ulduza nə qədər yaxın olduğu haqqında məlumat verir. -a ən yaxın planet adlanır. Günəş sistemindən danışsaq, Yer üçün Sun-c deyə bilərik, çünki Yer; Merkuri və Veneradan sonra Günəşə ən yaxın üçüncü planetdir).
Bundan əlavə, Wolf 1069-b bizim günəş sistemimizdə Merkurinin orbitindən daha dar orbitdə hərəkət etsə də, Yerin Günəşdən aldığı radiasiyanın yalnız 65 faizini alır. Bu, ekzoplanetin atmosferinin - ilk növbədə atmosferə malik olduğunu fərz etsək - yaxınlıqdakı ulduzun zəif radiasiya çıxışı ilə partlamamış ola biləcəyi ehtimalını ortaya qoyur. Bu, həyat ehtimalını artıran amildir.
Məlumatlar həmçinin ekzoplanetin öz ana ulduzu ilə sıx bağlı olduğunu ortaya qoydu. Yəni bu ekzoplanet də Ay kimi həmişə bir tərəfdən fırlandığı kütləyə - ulduza bağlıdır. Bu o deməkdir ki, Wolf 1069-b qırmızı cırtdana yalnız bir tərəfi göstərib, yəni bir tərəf həmişə parlaq, digər tərəf isə həmişə qaranlıqdır.
Ekzoplanetin həqiqətən də atmosferlə örtüldüyünü fərz etsək, onun ulduza baxan tərəfinin təxminən 13 dərəcə Selsi temperaturu var ki, bu da onu nəzəri cəhətdən yadplanetli həyatın təkamülü üçün əlverişli edir.
Digər tərəfdən, əgər bu planetin atmosferi olmasaydı, bu, mənfi 23 dərəcə Selsi olacaq və həyat üçün çox da əlverişli olmayacaqdı. Alimlər indi uzaq ekzoplanetlərin atmosferlərini həm aşkarlaya, həm də təhlil edə bilən güclü rəsədxanaların tamamlanmasını gözləyirlər. Bu rəsədxanalar tamamlandıqda, bu, bəlkə də teleskopun geri dönəcəyi ilk planetlərdən biridir!
Təbii ki, bu güclü teleskoplar tamamlandıqda Wolf 1069-b kainatda tək olub-olmaması sualına cavab axtaran elm adamları üçün də cəlbedici hədəfə çevriləcək. Həm də kim bilir, çox ağıllı bir həyat forması deyil, atmosfer varsa, bəlkə də uzaq gələcəkdə bəşəriyyəti gözləyir!
Aysun / Demedia.az
