Zəlzələ zonasında dağılmış binalarda görün nədən istifadə olunub
Ankara Universiteti Mühəndislik Fakültəsi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Kağan Kadıoğlu Türkiyə Elmi və Texnoloji Araşdırmalar Şurasının çağırışı ilə zəlzələ bölgəsində dağılmış və ciddi ziyan dəymiş binalarda dərə qumundan istifadə edildiyini açıqlayıb.
Demedia.az xəbər verir ki, professor dağılan binaların demək olar ki, hamısında çay qumundan istifadə edildiyini bildirib.
Ankara Universiteti Mühəndislik Fakültəsi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Kağan Kadıoğlu Kahramanmaraşda 7,7 və 7,6 bal gücündə zəlzələlərdən zərər çəkmiş əyalətlərdə dağılan binaları araşdırıb. Binaların betonundan nümunələr götürdüklərini ifadə edən Kadıoğlu deyib:
"Sökülən binaların əhəmiyyətli bir hissəsi köhnədir. Bu binaların betonunda istifadə olunan aqreqatların demək olar ki, hamısı (betonun xammalını təşkil edən qarışıq) demək olar ki, bütünlüklə dərə qumundan hazırlanmışdı.Qanunvericiliyə görə, dərə qumundan istifadə qadağan olunmayıb.Axar qumu hələ də tənzimləmədə istifadə olunur.Ancaq fikrimcə, xüsusilə zəlzələ zonasında qadağan edilməlidir.Axar, ümumiyyətlə, içindəki qaya parçalarını hərəkət etdirərək onların səthlərini yuvarlaqlaşdırır və az qala cilalama prosesinə məruz qoyur.Bu da daşlarda parlaq və sürüşkən bir səth əmələ gətirir.Bu daşları sementlə qarışdırdıqda sement çox yapışmır. Onlara yaxşı. Əslində, stəkanın üstünə sement qoyanda işləməyəcək. Bu dərə təpələrinin ilk zəifliyidir".
Kadıoğlu, çay qumlarının ikinci mənfi tərəfinin onların güclərinin zəifliyi olduğunu bildirib:
"Bu qumların tərkib hissələri fərqli olduğundan və homojen davranış nümayiş etdirmədikləri üçün binaların hərəkəti zamanı çökmələrə və qırılmalara səbəb olur və buna görə də möhkəmlikləri zəifdir.
Çay qumlarının ən əhəmiyyətli mənfi cəhətinin sınaqlarda düzgün nəticə vermir. Dərə qumlarında edəcəyimiz qələvi silisium reaksiya testlərini müvəffəqiyyətlə həyata keçirə bilmərik. Çünki o, heterojen tərkib, 2-3 kvadratmetr ərzində bir sahə dəyişir. "Hacim nümunəsi bütün ərazini təmsil etmir. Təcrübənizin nəticələri heç vaxt həmin ərazini təmsil etməyəcək. Bu tipdə çınqıl və daş kimi materialların çoxluğuna görə qumun sementlə reaksiyasına girərək zamanla onların qırılmasına səbəb olur, sementin möhkəmliyini azaldır. Biz bunu apardığımız araşdırmalarla müəyyən etdik".
Aysun / Demedia.az
