Türkiyədə növbəti ZƏLZƏLƏ TƏHLÜKƏSİ: 1999-cu ildən sonra...
Martın 16-da Türkiyənin Bolu bölgəsində baş verən 4,8 bal gücündə zəlzələ təkcə bütün əyalətdə deyil, Düzce, Ankara və İstanbulda da narahatlıq yaradıb.
Demedia.az xəbər verir ki, eyni gündə Boluda hiss edilən yeraltı təkanlar 1944-cü ildə Bolu-Gerededə yaşanan 7,2 ballıq zəlzələləri və keçmişdə 1957-ci ildə Bolu-Abantda yaşanan 7,1 ballıq zəlzələləri xatırladır.
Təxminən 4 min insanın həyatını itirdiyi iki böyük zəlzələdən sonra 1999-cu ildə 7,5 bal gücündə zəlzələdən mənfi təsirlənən Bolulus xalqı 4,8 ballıq zəlzələdən sonra böyük çaxnaşmaya düşdü. Bəs, tarix boyu böyük zəlzələlərin tez-tez baş verdiyi Boluda yaxın gələcəkdə böyük zəlzələ baş verə bilərmi? İstanbul Texniki Universiteti (İTU) Geologiya Mühəndisliyi Bölümü Müəllim və Elmlər Akademiyası Üzvü Prof. Dr. Ziyadin Çakır və Sakarya Universiteti Fəlakət İdarəetmə Tətbiq və Araşdırma Mərkəzi Geofizika Mühəndisliyi Fakültəsinin Üzvü Prof. Dr. Murat Utkucu bölgədəki zəlzələ riski ilə bağlı mühüm açıqlamalar verib.
Şimali Anadolu Fay Zonasının Bolu-Gerede hissəsinin 1944-cü ildə 7-dən böyük zəlzələ nəticəsində qırıldığını xatırladan Prof. Dr. Murat Utkucu, "Bu əsrdə 7 və daha çox bal gücündə bir zəlzələnin təkrar olma ehtimalı azdır" dedi. Orta keçmişdə 250-300 il ərzində 7 və ya daha çox zəlzələ meydana gətirən qırılma boyunca 6-6,4 bal gücündə zəlzələlərin baş vermə ehtimalının yaxın keçmişdə 7-dən böyük zəlzələ baş versə belə davam etdiyini vurğulayır. Dr. Utkucu, "Bu kontekstdə 1999-cu ildəki 7,2, 2022-ci ildəki 6,1 ballıq zəlzələləri misal göstərmək olar" dedi.
Şimali Anadolu fayının 1944-cü ildə qırılan hissəsinin təhlükə yaratmadığını bildirən Prof. Dr. Ziyadin Çakır bu sözləri deyib:
"1999-cu ildə Düzce zəlzələsinin qopması şəhərin şimalına gəldi, lakin Şimali Anadolu Fayı ilə birləşmədi. Bu qırılmamış hissə Boluda dağıntıya səbəb ola biləcək 6,5 ilə 7 arasında zəlzələ yarada bilər."
Bəs, mümkün böyük zəlzələ riskini nəzərə alsaq, 4,8 bal gücündə son zəlzələ dəqiq nə deməkdir? Zəlzələnin baş verdiyi ərazi təhlükəli sayılırmı?
Professor Murat Utkucu: "1999-cu ildə Düzce zəlzələsindən sonra apardığımız və 2005-ci ildə dərc etdiyimiz bir araşdırmada, 1999-cu ildəki Düzce zəlzələsinin dağılımlarından biri olan Boluda 4,8 bal gücündə zəlzələnin baş verdiyi yerdə gərginliyin artdığı ortaya çıxdı. afterşoklar. Faktiki olaraq həmin rayonda 14 aprel 2004-cü ildə M=4,3, 7 aprel 2018-ci ildə M=4,6, 3 may 2018-ci ildə M=4,0 bal gücündə zəlzələlər olub. Sakarya Universitetində TÜBİTAK tərəfindən dəstəklənən stress modelləşdirmə araşdırması, son zamanlarda 4,8 ballıq zəlzələnin baş verdiyi Boluda stress artımının hələ də davam etdiyini ortaya qoydu".
Professor Ziyadin Çakır: "Bu zəlzələ şəhərin şimalına doğru uzanan, lakin Şimali Anadolu Fayına qoşulub qopmayan o qırılma üzərində baş verib. Təhlükəli yer olduğunu deyə bilərik".
Aysun / Demedia.az
