Dünyanın ən dözümlü heyvanı həyatımızı necə xilas edəcək?

Tardigradlar möcüzəvi varlıqlardır...

Hər canlının əslində bir möcüzə olduğunu düşünə bilərsiniz. Səhv etməzsiniz, amma tardiqrad və ya bilindiyi kimi "su ayısı"na gəldikdə fərqlidir. Əvvəla, "Niyə mikroskopik canlıya "su ayısı" deyirlər?" Sual ağlımıza gəlir, lakin tardigradların xüsusiyyətlərini bildiyimiz zaman bu təyinat məqbul və ya hətta natamamdır. Su ayısı əvəzinə onları Jack Bauer, John McClane, Beatrix Kiddo və ya Polat Alemdar adlandırmaq tardigradlar haqqında daha yaxşı fikir verə bilər. Ancaq narahat olmayın; Bildiyimizə görə, tardiqradlar qisas planında deyillər. Alimlər deyirlər ki, tardiqradlar 150 dərəcə Selsi, soyuq temperaturlara isə -272 dərəcəyə qədər davam edə bilirlər. Almaniyanın Ştutqart Universitetindən mikrobioloq Ralph Schill, "Dinozavrların ortaya çıxmasına və yox olmasına şahid olmuş bir növdən danışırıq" sözləri ilə onların Yer kürəsində nə qədər müddət olduqlarını açıqlayır. Atmosferdən kənarda 12 gün yaşaya bilir. Bir araşdırmada, atmosferdən kənarda 12 gün yaşaya bilən tardiqradlar yüksək dozada radiasiyaya da davamlıdır. Tardigradların həyatı demək olar ki, tamamilə bitirə biləcək kosmik fəlakətlərdən belə sağ çıxa bildiyi düşünülür. Scientific Reports-da dərc olunan məqalədə bu fəlakətlər arasında qamma-şüa partlamaları, kütləvi asteroid zərbəsi və ulduz partlayışları sadalanır. Bu canlılar da panspermiya fərziyyəsini yoxlamaq üçün qaz silahına qoyuldu və çox yüksək sürətlə qumun içinə atıldı. Bütün tardiqradların sağ qaldığı maksimal sürət saatda 2,621 kilometr idi, təxminən 60 faizi isə 2,970 km/saata qədər təsirlərə tab gətirməyə davam etdi. Sağ qalanların yenidən hərəkətə başlaması 36 saat çəkəcək. Səkkiz-doqquz saat ərzində sağalıb hərəkət etməyə başlayanlar da olardı. Tardiqradla tanış olun...dünyanın ən “dağılmaz” heyvanıDünyanın ən sərt heyvanının mikroskop altında fərqli görünüşü. Panspermiya yunanca "bütöv" və "toxum" sözlərinin birləşməsindən yaranan bir sözdür. Başqa sözlə, tardiqradların kainata həyat toxumu səpə biləcəyi iddia edilirdi. Kent Universitetinin tədqiqatçıları bu fərziyyəni 2021-ci ildə sınaqdan keçiriblər. Təxminən 5 milyard ildən sonra Günəş sönməyə başlayanda bu canlıların Yer üzündə yoxa çıxan son canlı növlərindən biri olacağı düşünülür. İndi məqsəd səhiyyə sahəsində tardiqradlardan istifadə etməkdir. Bəli, tardigradlar və ya “su Cek Bauers” bir gün həyatımızı xilas edə bilər! Belə ki, necə? Tardigradlara xas olan bəzi kimyəvi maddələr soyuducuya ehtiyac olmadan dərmanları stabilləşdirə bilər. Bu, ehtiyacı olanlara həyat qurtaran müalicəni çatdırmaq üçün böyük potensiala malik maraqlı inkişafdır. Vayominq Universitetinin tədqiqatçıları tardiqradların əsas sağ qalma bacarıqlarından biri olan anhidrobioza diqqət yetirdilər. Anhidrobioz: həyati əlamətlər olmadan yaşamaq vəziyyəti. Çox aşağı və çox yüksək temperaturlara davamlıdır, uzun müddət quru qalmaq və su ilə təmasda bərpa etmək qabiliyyəti. Peyvəndlər, antikorlar, kök hüceyrələr... Komanda su ayısının bu xüsusiyyətinin bioloji dərmanlar üçün tələb olunan eyni sabit quru anbarı təmin edə biləcəyinə inanır. Əks halda, sözügedən dərmanlar üçün soyuq mühit tələb olunur. Peyvəndlər, antikorlar, kök hüceyrələr, qan və digər qan məhsulları kimi bioloji məhsullar canlı orqanizmlərdən alınır və istiliyin parçalanmasının və zülalın məhv edilməsinin qarşısını almaq üçün soyuq saxlama şəraiti tələb edir. Hemofiliya A və həddindən artıq fiziki travma və qanaxma kimi genetik xəstəlikləri müalicə edən insan qanında olan VIII və ya qısaca FVIII laxtalanma faktorunun bu qoruyucu soyuq zəncir infrastrukturuna ehtiyacı var.

Tədqiqatçılar anhidrobioz zamanı mikroskopik su ayısı tərəfindən istehsal olunan xüsusi bir protein və şəkərin FVIII-ə bənzər bir qalxan təklif edə biləcəyini aşkar etdilər. Başqa sözlə, bu kritik maddə tardiqradlar sayəsində təbii keyfiyyətlərini itirmədən qurudulub yenidən canlandırıla bilər. Üstəlik, tədqiqatlar göstərir ki, FVIII bu qalxan altında 10 həftə stabil qalır. Molekulyar biologiya sahəsində çalışan Dos. Dr. “İnkişaf etməmiş bölgələrdə, təbii fəlakətlər, kosmosa uçuşlar və ya döyüş meydanlarında soyuq zəncirlərə daxil olmaq və ya hətta adi bir soyuducunu işə salmaq üçün elektrik tapmaq çətin ola bilər”, - Tomas Botbi deyir. Bizim işimiz VIII faktoru və ola bilsin ki, bir çox digər əczaçılıq dərmanlarını sabit, quru vəziyyətdə otaqda və hətta yüksək temperaturda tardiqradlardan əldə edilən zülallardan istifadə edərək sabitləşdirə bildiyimizin mühüm sübutudur və beləliklə, hər kəsi, hər yerdə həyati xilasedici dərmanlarla təmin edirik.

Aysun / Demedia.az