Günəşdən 10 milyon dəfə parlaq olan qəribə obyekt...
Yeni bir araşdırmaya görə, qəribə "ultraparlaq rentgen mənbəyi" Günəşdən milyonlarla dəfə daha parlaq işıq saçaraq Eddinqton limiti adlanan fizika qanununu pozur.
Astronomlar bu sayıqları ultra-parlaq rentgen mənbələri (ULX) adlandırırlar. ULX-lər Günəşdən təxminən 10 milyon dəfə çox enerji yayırlar. Bu enerji miqdarı Eddinqton həddi kimi tanınan fizika qanununu pozur, hansı ki, müəyyən ölçülü bir obyektin nə qədər parlaq ola biləcəyini müəyyən edir. Normal şəraitdə Eddinqton həddini aşan obyektlərin parçalanması gözlənilir. Bununla belə, NASA-dan verilən açıqlamaya görə, ULX-lərin "mütəmadi olaraq bu həddi 100-500 dəfə aşması alimləri təəccübləndirir".
NASA-nın yüksək enerjili rentgen şüalarını görən Nüvə Spektroskopik Teleskop Arrayından (NuSTAR) əldə edilən və The Astrophysical Journal-da dərc edilən yeni müşahidələr M82 X-2 adlı xüsusi ULX-nin inanılmaz dərəcədə parlaq olduğunu təsdiqləyir. Əvvəlki nəzəriyyələr bu həddindən artıq parlaqlığın bir növ optik illüziya ola biləcəyini irəli sürmüşdü, lakin bu yeni araşdırma bunun heç də belə olmadığını göstərir. Bu ULX həqiqətən Eddington limitini pozur.
Astronomlar ULX-lərin qara dəliklər ola biləcəyindən şübhələnirdilər, lakin M82 X-2 əslində neytron ulduzu kimi tanınan bir obyektdir. Neytron ulduzları Günəş kimi ulduzlardan qalan ölü nüvələrdən əmələ gəlir. Neytron ulduzunun kütləsi o qədər sıxdır ki, onun səthindəki cazibə qüvvəsi Yerinkindən təxminən 100 trilyon dəfə güclüdür. Bu güclü cazibə o deməkdir ki, ölü ulduzun səthinə çəkilmiş istənilən maddə partlayıcı təsir göstərəcək.
NASA-nın məlumatına görə, “Neytron ulduzun səthinə atılan zefir minlərlə hidrogen bombasının enerjisi ilə səthə dəyir”.
Cismin parçalanmamasının səbəbi son dərəcə sıx cazibə qüvvəsi ola bilər
Yeni araşdırma M82 X-2-nin hər il təxminən 1,5 Yer dəyərində material istehlak etdiyini və onu qonşu ulduzdan qurtumladığını ortaya qoydu. Hesablamalara görə, neytron ulduzun səthinə dəyən bu miqdarda maddə astronomların müşahidə etdiyi qrafikdən kənar parlaqlığı yaratmaq üçün kifayətdir.
Tədqiqat qrupu bunu M82 X-2-nin qaydaları əyərək Eddinqton həddini aşmasına səbəb olan nəyinsə baş verdiyinin sübutu kimi görür. Onların hazırkı ideyası ondan ibarətdir ki, neytron ulduzunun intensiv maqnit sahəsi cismin atomlarının formasını dəyişdirir ki, ulduz daha parlaq olsa belə, atomlar bir-birinə ilişib qalsın.
Tədqiqatın aparıcı müəllifi və İtaliyadakı Kalyari Astronomiya Rəsədxanasının astrofiziki Matteo Bachetti, "Bu müşahidələr bizə bu inanılmaz güclü maqnit sahələrinin indiki texnologiya ilə Yer kürəsində təkrar istehsal edə bilməyəcəyimiz təsirlərini görməyə imkan verir" dedi. “Budur astronomiyanın gözəlliyi: tez cavablar almaq üçün təcrübələr edə bilmərik, sadəcə olaraq kainatın bizə sirlərini açmasını gözləmək qalır”.
Aysun / Demedia.az
