Niyə əlil astronavtlar bəşəriyyətin gələcəyinin açarıdır?
ABŞ və Sovet İttifaqı arasında kosmos yarışını qızışdıran soyuq müharibə zehniyyətinin nəticəsi olaraq, bəşəriyyətin kosmosa yanaşması indiyədək son dərəcə güc yönümlü olmuşdur. Soyuq müharibə dövrü başa çatdı və bu gün biz kosmik tədqiqatların növbəti, yüksək səviyyədə kommersiyalaşdırılmış mərhələsinə keçdik; İndi biz 21-ci əsrin mənfəətə əsaslanan kosmik yarışını izləyirik.
Məhz bu zaman “universal əlçatanlıq” anlayışı qeyri-kommersiya təşəbbüsü ilə həyatımıza daxil oldu və kosmos macəramız sualla tamamilə yeni bir ölçü aldı: Kosmosun hamı üçün əlçatan olmasını necə təmin edə bilərik?
AstroAccess bu suala cavab axtarmaq üçün yola çıxdı və əlilliyi olan insanların kosmos tədqiqatlarına cəlb edilməsini dəstəkləyir; universal əlçatanlığa can atan təşkilat.
Əlil alimləri, veteranları, tələbələri, idmançıları və sənətçiləri Zero Gravity Corporation (ZERO-G) ilə parabolik uçuşlara aparan şirkətin əsas məqsədi gələcək illərdə bir və ya daha çox komanda üzvünü kosmosa göndərməkdir.
Əlillərin kosmik proqramlara daxil edilməsini təşviq etməklə yanaşı, AstroAccess simulyasiya edilmiş çəkisiz mühitdə, Zero Gravity Corporation-dan icarəyə götürülmüş parabolik uçuşlarla əlillərlə sınaqlar keçirir.
2021-ci ilin əvvəlində Anna Voelker və George Whitesides tərəfindən təsis edilmiş bu təşkilat kosmosu daha əlçatan etmək və "bəşəriyyətin 25 faizini" geridə qoymamaq məqsədi daşıyır. AstroAccess-in icraçı direktoru Voelker deyir ki, onun əsas mövzularına əlçatanlıq, ədalət və inklüzivlik daxildir.
AstroAccess bu missiyada tək deyil. Avropa Kosmik Agentliyi 2021-ci ildə Paraastronavt Texniki-İqtisadi Layihəsini işə saldı və 2022-ci ilin noyabrında kosmos agentliyinin ilk “paraastronavtı” olaraq Britaniya paralimpiya idmançısı Con MakFall seçdi.
Bu mərhələdə əlillərin kosmosun tədqiqi ilə tarixi əlaqəsi olduğunu qeyd etmək vacibdir və "Gallaudet Eleven" komandasını xatırlatmaq olmaz. Əslində, 1950-ci illərdən bəri əlil astronavtların missiyanın müvəffəqiyyətini artıra biləcək üstünlüklərə sahib ola biləcəyi məlumdur. Araşdırmalara görə, bəzi eşitmə qüsurlu insanlar məməlilərdə tarazlıq hissi və məkan oriyentasiyası ilə əlaqəli olan vestibulyar sistemdəki fərqlərə görə hərəkət xəstəliyinə daha davamlıdırlar.
NASA-nın 11 kar insanın könüllü olaraq iştirak etdiyi bir araşdırmada, daxili qulaqları zədələnmiş insanların hərəkət xəstəliyinə qarşı "immunitet" olduğunu və sıfır cazibə mühitinə daha uyğunlaşdıqlarını sübut etdi. Bu maneə kosmosda üstünlüyə çevrilərək onları ideal paraastronavt namizədlərinə çevirə bilər. Ancaq buna baxmayaraq, heç bir kar insan (ən azı indiyə qədər) astronavt olmamışdır.
Aysun / Demedia.az
