Bir ulduz planeti "uddu" - "Biz Yerin gələcəyini görürük"
Astronomlar ilk dəfə olaraq ölməkdə olan ulduzun öz orbitindəki planetlərdən birini udarkən işıq partlamasını müşahidə ediblər.
Bu fenomen nəzəri cəhətdən uzun müddətdir bilinsə də, indiyədək heç vaxt müşahidə olunmayıb. Ancaq indi bu kəşf astronomlara bir ulduz yüzlərlə dəfə şişərək yolundakı hər şeyi udduğu zaman planet sistemində nə baş verdiyini anlamağa kömək edəcək.
Əvvəlki müşahidələr bu planetar toqquşmalardan dərhal əvvəl və sonrakı mərhələləri tutmuşdu, lakin proses bütövlükdə müşahidə edilməmişdi. Dünyadan 12 min işıq ili uzaqda olan və uzun sürən infraqırmızı işıqla parlaqlığı 100 dəfə artan ulduz insanlara fürsət verdi.
Günəşin həyatının sonunda baş verəcəkləri təsvir edən modellərlə uyğunlaşan bu tapıntılar, Süd Yolu qalaktikasının son günlərində nələrin baş verəcəyi ilə bağlı daha ətraflı proqnozlar vermək üçün nümunəvi məlumatlar təqdim edir.
MİT-in Kavli Astrofizika və Kosmos Tədqiqatları İnstitutundan astrofizik Kişalay De: "Biz Yerin gələcəyini görürük" deyir. “Əgər başqa bir sivilizasiya Günəş Yeri udarkən bizi 10.000 işıq ili məsafədən müşahidə etsəydi, Günəşin qəfildən parıldadığını, sonra onun ətrafında toz əmələ gətirərək ilkin vəziyyətinə qayıdardılar”.
Günəş kimi bir ulduzun ölümü olduqca qəddar bir prosesdir. Süd Yolunda olan digər ulduzların həyatlarının müxtəlif mərhələlərində apardıqları müşahidələr bizə bu prosesin necə işlədiyini göstərdi.
Ulduzun nüvəsində yanacaq hidrogen yanacağı tükəndikcə, birləşmənin xarici təzyiqi ilə cazibə qüvvəsinin daxili təzyiqi arasındakı incə tarazlıq pozulmağa başlayır.
Nüvə sıxılır və daha çox hidrogen ulduzun xarici təbəqələrindən mərkəzə doğru nəql olunur və nüvənin ətrafındakı yer qabığında cəmlənir. İstilik və təzyiq səbəbiylə bu hidrogen qabığı əriməyə başlayır və ulduzun xarici təbəqələrini yüzlərlə dəfə şişirən əlavə istilik əmələ gətirir. Lakin daha zəif xarici təbəqələr spektrin daha qırmızı sonuna doğru soyuyur, nəticədə qırmızı nəhəng kimi tanınan bir fenomen meydana gəlir.
Aysun / Demedia.az
