Futbol meydançası qədər böyük, 200 fildən ağır... - Kosmik Stansiya haqda faktlar

Əgər növbəti səkkiz il ərzində Sakit Okeanın yanlış hissəsinə getsəniz, şoka düşə bilərsiniz.

400 tonluq metal yığını səmanı yıxaraq atmosferə girdikdən sonra parıldayan bir metal yığını sizi dəhşətə gətirə bilər. Bu cəhənnəm görüntü minlərlə kilometr uzunluğunda okeana çırpılacaq və bəşəriyyətin ən böyük layihələrindən biri olan Beynəlxalq Kosmos Stansiyasının (BKS) sonunu gətirəcək.

O, 1998-ci ildən, UUI-nin tikintisinə başlanandan bəri Yer orbitindədir. Birinci komanda 2000-ci ilin noyabrında gəldiyindən bəri 20 ölkədən 250-dən çox ziyarətçini qəbul etmişdir. Proqramın ondan çox tərəfdaşından biri olan Avropa Kosmik Agentliyinin (ESA) direktoru Josef Aschbacher, "Kosmik stansiya böyük uğur qazandı" deyir. Beynəlxalq əməkdaşlıq üçün böyük bir nemət olan BKS Sovet İttifaqının dağılmasından qısa müddət sonra ABŞ və Rusiyaya əməkdaşlıq etməyə imkan verdi. NASA-nın keçmiş elm direktoru Tomas Zurbuchen deyir: "Bu, ən böyük beynəlxalq qələbələrdən biri oldu".

Lakin hazırda stansiyada istifadə olunan cihazların əksəriyyətinin on ildən çox yaşı var ki, bu da stansiyanı orbitdə təhlükəli və ya nəzarətsiz edə bilər. Sovet İttifaqının "Salyut 7" kosmik stansiyası da 1985-ci ildə belə problemlə üzləşdi və getdikcə nəzarətsiz fırlanan stansiyanı iki kosmonavt yenidən həyata qaytarmalı oldu. Milli Hava və Kosmos Muzeyindən tarixçi Cathy Lewis, "Biz bunu bir daha yaşamaq istəmirik" dedi.

Belə bir problemin bir daha yaşanmaması üçün 2031-ci ildə kosmik stansiya orbitdən atılacaq, atmosferə çıxarılaraq Sakit okeana düşəcək. Tarixdə ən böyük 'atmosferə yenidən giriş' olacaq bu böyük iş üçün NASA mart ayında ABŞ Konqresindən "kosmos dartıcısı" yaratmaq üçün büdcə istədi. İnşa ediləcək avtomobilin vəzifəsi stansiyanı atmosferə itələmək olacaq. NASA-nın insanlı kosmos proqramının rəhbəri Kathy Leuders izah etdi ki, bu yedək maşınının 1 milyard dollardan bir qədər az başa gələcəyi gözlənilir.

Stansiyanın orbitdən necə çıxarılacağını tapmaq nəhəng bir işdir. Yer atmosferində bir çox böyük obyektlər yanır, bunlardan ən yaxşısı 2001-ci ildə Rusiyanın Mir kosmik stansiyası və 1979-cu ildə NASA-nın Skylab kosmik stansiyasıdır. Lakin ISS tamamilə yeni bir problemdir, çünki o, Mir-dən üç dəfə böyükdür. Harvard-Smithsonian Astrofizika Mərkəzindən Conatan MakDouell, "Bu, böyük bir problemdir. 400 tonluq bir obyektin göydən düşməsi yaxşı deyil" dedi.

1998-ci ildə tək Rusiya istehsalı olan “Zarya” modulu ilə fəaliyyətə başlayan ISS, bu gün 16 modul, böyük günəş panelləri və istiliyi uzaqlaşdırmaq üçün radiatorları olan nəhəng bir quruluşdur. Uzunluğu 109 metr olan ISS, futbol meydançası ölçüsündə, kosmosda insan tərəfindən yaradılmış ən böyük quruluşdur. ABŞ-ın “Astralytical” konsaltinq firmasının kosmos üzrə analitiki Laura Forczyk deyir: “Bu, Giza piramidalarına bənzəyir”. Bu gün stansiyada 7 nəfər növbə ilə çalışır.

Aysun / Demedia.az