CIA bağçasındakı şifrənin sirri: 3 söz, agentlər belə acizdir...
ABŞ federal hökumətinin mülki xarici kəşfiyyat xidməti olan CIA 1947-ci il sentyabrın 18-də yaradılıb və o vaxtdan bəri fəal işləyir.
Demedia.az xəbər verir ki, 1980-ci illərin sonunda Cim Sanborn adlı bir rəssama MKİ-nin Virciniyadakı qərargahı üçün heykəltəraşlıq vəzifəsi verildi.
Dövrün məşhur heykəltəraşlarından olan Sanborn heykəlinin dizaynını hazırlayarkən uzun müddət bu barədə düşünüb. Verilən tapşırıq böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Sanbornun işi bir çox agentin hər gün yanından keçəcəyi heykələ çevriləcək və zamanla ölməz bir artefakt olacaqdı. Sanborn ona tapşırılan işin vacibliyini başa düşürdü. Sanborn nəhayət elə bir əsər hazırladı ki, heç bir CIA agenti bu gün belə heykəli deşifrə edə bilməz.
Cim Sanborn 1980-ci illərdə ona verilən tapşırığı 1990-cı ildə tamamladı. Uzunluğu 6 metr, hündürlüyü 3,6 metr olan və “gözəl sənət əsəri” sayılan Kriptos heykəli adını yunanca “gizli” mənasından almışdır. İncəsənət və sirri birləşdirərək hazırlanmış heykəldə 1800 hərf və dörd tapmaca var. Bu gün də o heykəlin sirrini onilliklər keçsə də, heç kim həll edə bilməyib. Əslində, Sanborn bu heykəlin layihəsini hazırlayarkən onun qısa müddətdə kimsə tərəfindən deşifrə ediləcəyinə inanırdı. O, hətta 1990-cı il noyabrın 3-də heykəlin ictimaiyyətlə paylaşıldığı zaman içindəki kodların cəmi bir neçə həftə ərzində aşkarlanacağını düşünüb. Ancaq hər şey sənətçinin proqnozlaşdırdığı kimi inkişaf etmədi. Hətta dünyanın hər yerindən kriptoloqlar (şifr alimləri), xüsusən də CIA agentləri rəssamın saxladığı parolu deşifrə edə bilməyiblər.
Heykəltəraş Jim Sanborn CNN-ə verdiyi müsahibədə o günə qədərki bütün heykəllərində ilk dəfə belə mürəkkəb kod yaratdığını və əksər insanlar bunun əksini iddia etsə də, bu işdə çox yaxşı olduğunu düşünmədiyini bildirib.
Bütün dünyada kriptoloqlar kodu sındırmaq üçün onilliklər ərzində birləşdilər, lakin heç bir real nəticə əldə etmədilər. Ən yaxşı kriptoloqlardan biri kimi tanınan Elonka Dunin 20 ildən artıqdır ki, bu şifrəni deşifrə etməyə çalışsa da, o, uğursuzluğa düçar olub. Bu günə qədər bir çox heykəllərinə müxtəlif kodlar yerləşdirən Sanborn, belə desək, CIA üçün hazırladığı heykəl idi. Heç kim onun sirrini deşifrə edə bilmədi, hətta kriptoloqlara onun şifrəsini açmağa kömək etsələr də, kriptoloqlar dörd mərhələni deşifrə etmək üçün heykəlin stenoqramını çıxarıblar.
2000-ci illərin əvvəllərində bütün səylərdən sonra dörd mərhələli məxfi şifrənin ilk üç hissəsi nəhayət CIA və ictimai kriptoloq mütəxəssisləri tərəfindən həll edildi. Birinci fəsildəki kodda poetik sözlər var idi və oxunurdu: “Kölgə və işığın yalanları arasında yuxuların təfərrüatları da vardı...”.
Birincidən fərqli olaraq, ikinci hissədəki kod poetik ifadələri deyil, koordinatları ehtiva edirdi. Kodda CIA binasının koordinatları var idi. Tapılan son parol olan üçüncü hissədə 1922-ci ildə Misir fironu Tutankhamunun məzarını açan arxeoloq. H.Karterin gündəliyində məqalələr var idi. Üçüncü fəsildəki kod Karterin gündəliyindən aşağıdakı çıxarışı ehtiva edirdi:
"Çox yavaş-yavaş onu zibil qalıqları ilə bağlanmış qapıdan çıxarmaq mümkün oldu. Əllərim titrəyirdi və açıb boşluğu genişləndirə bildiyim zaman əlimdəki şamın işığı ilə qaranlığı çətinliklə görə bilirdim. sola kiçik bir boşluq. İsti hava çıxan kimi şam alovu titrəyirdi. Dumanlarda gizlənən hər şey üzə çıxdı".
Aysun / Demedia.az
