Dünyanın ən soyuq yeri haradır?
Dünyada sizi sümüyə qədər donduracaq yerlər çoxdur. Beləliklə, indiyə qədər ən aşağı temperatur neçə dərəcə qeydə alınıb və harada ölçülüb?
Ümumiyyətlə, Yerin orta temperaturu mənfi 25 ilə üstəgəl 45 dərəcə arasında dəyişir. Digər tərəfdən, Merkuridə gündüz temperaturu 430 dərəcəyə qədər yüksəlir, gecə isə mənfi 180 dərəcəyə enir.
Merkuri qədər olmasa da, Yer üzündə ekstremal vəziyyətlər yaşana bilər. Planetimizdə indiyə qədər qeydə alınan ən aşağı temperaturlardan bəziləri...
Şərqi Antarktika Yaylası, Antarktida: mənfi 98 dərəcə
Şərqi Antarktidadakı bu buzlu yaylada temperatur mənfi 98-ə enir və bu, onu Yer kürəsinin ən soyuq yeri edir.
Tədqiqatçılar əvvəllər mənfi 93 dərəcə kimi tanınan Antarktika buz təbəqəsindən peyk məlumatlarını yenidən araşdırıblar. Geophysical Research Letters jurnalında dərc edilən yeni təhlillər göstərir ki, temperatur əslində daha da aşağı səviyyələrə çatır.
Bu soyuq havanın yaranmasına səbəb olan amillərin açıq hava şəraiti və həddindən artıq quru hava olduğu bildirilir. Çünki rütubət havada istiliyi saxlaya bilir. Temperaturun mənfi 93 dərəcə Selsiyə düşməsi üçün hər iki şərt bir neçə gün davam etməlidir.
Kolorado-Boulder Universitetinin Milli Qar və Buz Məlumat Mərkəzindən Ted Scambos deyir ki, bu, Yer səthinin nə qədər soyuya biləcəyinin aşağı həddi kimi görünür.
Vostok Araşdırma Stansiyası, Antarktida: mənfi 89,2 dərəcə
10 avqust 2010-cu ildə 1301 kilometr məsafədə yerləşən Vostok Tədqiqat Stansiyası Şərqi Antarktika Yaylasında rekord qıran aşağı temperatur ölçülməzdən əvvəl ən soyuq temperaturlar üzrə dünya rekordunu əldə etdi. 1983-cü il iyulun 21-də, cənub yarımkürəsində yay fəsli olanda hava məlumatları 10 gün ərzində mənfi 89,2 dərəcə kimi qeydə alınıb.
Temperaturların bu qədər aşağı olması üçün iqlim şəraiti soyuq hava üçün ideal olmalı idi. 2009-cu ildə tədqiqatçılar soyuq hava kütləsinin stansiyanı buzlu hava burulğanında sıxışdıraraq, Cənub Okeanından nisbətən isti havanın qarışmasının qarşısını aldığını aşkar etdilər.
"Uzun şəraitdə "Vostok" mənfi 96 dərəcəyə qalxa bilər"
Tədqiqatçılar “Journal of Geophysical Research”də dərc olunan işlərində qeyd ediblər ki, uyğun şəraitdə “Vostok” stansiyasında hava daha da soyuya bilər və rekord aşağı temperatura mənfi 96 dərəcəyə çata bilər.
Daimi yaşayış yeri olan ən soyuq yer: Oymyakon
Oymyakon, Rusiya: mənfi 71,2 dərəcə
Şərqi Sibirdə yerləşən Oymyakon kəndi Yer kürəsinin ən soyuq məskunlaşdığı yer kimi tanınır. Yaxınlıqda termal bulaq olduğundan kəndin adı “donan su” mənasını verir. Əvvəllər şəhərə sürülərini su üçün bulağa gətirən maral çobanları gəlirdi.
Oymyakonda orta qış temperaturu mənfi 50 dərəcə ətrafındadır. Şəhərin ən soyuq günü 1924-cü ildə, temperaturun mənfi 71,2 dərəcəyə endiyi vaxt olub.
Şimal yarımkürəsində qeydə alınan ən aşağı temperatur: Klinck Hava Stansiyası
Şimal Dairəsinin mərkəzində, Qrenlandiyanın buz örtüyünün ortasında bir meteoroloji stansiya 22 dekabr 1991-ci ildə şimal yarımkürəsində ən aşağı temperaturu qeydə aldı. Həmin gün Klinck Meteorologiya Stansiyasında temperatur köhnə 69,6 dərəcə Selsiyə düşüb.
Klinck Hava Stansiyası 3105 metr hündürlükdə, Qrenlandiyanın ən yüksək nöqtəsi olan Gunnbjørn dağının yaxınlığında yerləşir. Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatında (WMO) çalışan tədqiqatçılar 2007-ci ildə yaradılmış 30 illik arxivi araşdırarkən rekord dərəcədə aşağı temperatur müşahidə ediblər. WMO tədqiqatçıları öz nəticələrini 2020-ci ilin sentyabr ayında Kral Meteorologiya Cəmiyyətinin Quarterly Journal-da dərc etdilər.
Bu, Şimal Yarımkürəsində indiyə qədər qeydə alınmış ən soyuq temperaturun əvvəlki rekordunu mənfi 2 dərəcə üstələdi. Klinckə qədər rekord aşağı temperatur 1892-ci ilin fevralında Verxoyanskda və 1933-cü ilin yanvarında Oymyakonda qeydə alınan mənfi 67,8 dərəcə Selsi idi. Hər iki bölgə Rusiyada yerləşir.
Dünyanın ən soyuq şəhəri: Yakutsk
Yakutsk, Rusiya: Mənfi 62,2
Dünyada çox soyuq şəhərlər var, lakin Yakutsk onların arasında ən soyuqdur. Sibirdə yerləşən şəhər 2023-cü il yanvarın 18-də temperaturun mənfi 62,2 dərəcəyə enməsi ilə yeni rekord, yəni son 20 ilin ən soyuq havası olub.
Şimal Qütb Dairəsindən cəmi 450 km cənubda yerləşən Yakutsk həm də daimi donmuş torpaqda və ya əbədi donda tikilmiş ən böyük şəhərdir. Yakutskda indiyə qədər qeydə alınan ən aşağı temperatur 25 fevral 1891-ci ildə mənfi 64,4 dərəcə olub.
250 min əhalisi olan şəhər Lena çayının qərb sahilində, dəniz səviyyəsindən 95 metr yüksəklikdə yerləşir. Rusiyanın Şimal-Şərq Federal Universitetinin məlumatına görə, qış aylarında şəhəri buzlu “qəsəbə” dumanı bürüyür. Bu duman yaradır, çünki soyuq şəraitdə insanlardan, avtomobillərdən və evlərdən isti hava qalxa bilmir.
Aysun / Demedia.az
