2022-ci ildə Tonqa vulkanının püskürməsi dünyada nələrə səbəb oldu?
Texnologiyanın gündəlik həyatımıza getdikcə daha çox daxil olması ilə kosmosdakı iqlimin texnologiyaya təsirini anlamaq daha vacib olur.
'Kosmos iqlimi' dedikdə ağıla ilk gələn adətən Günəşdəki böyük partlayışlar olur; yəni Yerə doğru atılan və gözəl aurora yaradan tac kütləsi atışları.
Biz bilirik ki, geomaqnit qasırğaları peyk rabitəsini və siqnallarını pozur. Lakin planetimizdə rabitə sistemlərini pozan hadisələr təkcə Günəşdəki partlayışlarla məhdudlaşmır.
Sakit okeanın cənubunda və dənizin altında yerləşən Hunqa Tonqa vulkanı 2022-ci il yanvarın 15-də elə bir güclə püskürdü ki, uzunluğu 57 kilometrə çatan, indiyə qədər qeydə alınmış ən yüksək vulkan püskürməsini yaradıb.
Bu, müasir tarixdə ən böyük vulkan püskürmələrindən biri idi; atmosferdə dalğalar meydana gəldi, peyk siqnalları təhrif edildi və bu, Avstraliya və Cənub-Şərqi Asiyada GPS-ə təsir etdi. Tədqiqatçılar deyirlər ki, vulkan püskürməsi stratosferə 58.000 Olimpiya hovuzu qədər su buxarı atıb.
Tonqa bumu bu gün də heyrətləndirməkdə davam edir. Böyük atmosfer qarışıqlığına səbəb olan sualtı vulkanın təsiri ilə bağlı yeni təfərrüatlar ortaya çıxmağa davam edir.
Bu yaxınlarda Space Weather jurnalında dərc olunan araşdırmaya görə, partlayış Avstraliyanın şimalında saatlarla davam edən super "plazma qabarcığı"na səbəb olub. Tədqiqat qeyd edir ki, atmosferdəki hərəkət peyk rabitəsinə də mane olur ki, bu da adətən günəş aktivliyindən qaynaqlanır. Alimlər hesab edirlər ki, yeni nəticələr peyk və GPS nasazlıqları haqqında daha çox məlumat əldə etməyin yollarını aça bilər.
Beləliklə, GPS necə işləyir?
Əksər insanlar GPS-dən (naviqasiyada və smartfonlarda) istifadə edirlər, lakin onun necə işlədiyini çox adam bilmir. Əsasən, cihazlarımız Yerin orbitində olan peyklər tərəfindən ötürülən radio siqnallarına nəzarət edir və bu siqnallardan yeri hesablamaq üçün istifadə edərək, bizə yaxınlıqdakı bar və ya kafenin istiqamətini təyin etməyə və yerləşdirməyə imkan verir.
Cihazlarımız tərəfindən qəbul edilən radio siqnalları birbaşa Yer atmosferindən (xüsusən ionosfer adlanan təbəqədən) təsirlənir.
Aysun / Demedia.az
