Həyatımızın “ən parlaq dövrünü” neçə yaşda yaşayırıq?
Həyatınızın ən yaxşı dövrünün artıq keçdiyindən narahat olmusunuzmu? Yoxsa gəncliyə olan həsrətiniz qocalmaq qorxusuna səbəb oldu?
Son illərdə həyatın əslində 40 yaşında başladığı və ya 60-ın yeni 50 yaş olduğu ilə bağlı fikirlər səslənir. Bəs həqiqət nədir? Ömrümüzün zirvəsi deyə biləcəyimiz yaş varmı? Hansı dövrdə insan ən sağlam, enerjili, xoşbəxt və ağıllıdır?
Bunu öyrənmək üçün tibbi ədəbiyyatı skan edərək, tədqiqatçılar yaddaşınızdan tutmuş cinsi istəyinizə qədər hər şeyin həyatınız boyu necə dəyişdiyini araşdırdılar. Əldə edilən məlumatlar çox təəccüblü idi.
20-ci illərin ortalarının 100 metr məsafəyə qaçış, güllə atma və ya nizə atma kimi qısa və ani enerji partlayışları tələb edən fəaliyyətlərdə ən uğurlu olduğu düşünülür. Sonra "sürətli eniş" var. Məsələn, buna görə futbolçular gəncliklərində daha yaxşı çıxış edirlər, elə deyilmi? Həqiqətən yox. Bəli, ümumiyyətlə, doğrudur ki, fiziki fəaliyyətin zirvəsi 20-ci illərdə olur. Ancaq bu yaşlardan sonra güc itkisi düşünüldüyü qədər sürətli deyil.
Yaşlı idmançılar 100km və ya 1000km marafonlar kimi tələbkar "ultra-dayanıqlılıq" yarışlarında daha yaxşı çıxış edirlər. Hətta 30-40-cı illərdən sonra da azalma tədricən baş verir. Məsələn, Sunny McKee 61 yaşını ilk dəfə 180 km velosiped sürmə, marafon və 4 km üzgüçülük daxil olmaqla Dəmir Adam Triatlonunda yarışaraq qeyd etdi. Bir çox rəqiblər bu gərgin idman növlərinə o qədər öyrəşiblər ki, 70-ci illərdə də davam edə bilərlər.
Əgər 20 yaşınız keçibsə, yeni məlumatları yadda saxlamaq qabiliyyətiniz artıq öz çiçəklənmə dövrünü görüb. Əslində, təhsil həyatının bitməsi ilə iti zəkanız atrofiyaya düşməyə başladı. Bizim məlumatı "işləyən" yaddaşda saxlamaq qabiliyyətimiz ilk olaraq 40-cı illərdə durğunlaşmağa başlayır və durmadan azalır.
Daha da kədərlisi odur ki, yaradıcılığınızın zirvəsini keçmisiniz. Nobel mükafatı laureatlarının kəşflərinin çoxu 40 yaşlarında olub. Bu müddətdən sonra beynin informasiya yollarını meydana gətirən əlaqələr olan ağ maddə azalmağa başlayır. Bu, beyni ümumilikdə yavaşlaya bilər.
Çox üzülməyin, amma bir ümid işığı var. Müəyyən yaşdan sonra məlumatı qavramaq bir az daha uzun sürsə də, digər bacarıqlar inkişaf etməyə davam edir. Məsələn, oxuyub-anlama və hesablama bacarıqları orta yaşa qədər inkişaf etməyə davam edir. Dostluqlarımızın mürəkkəbliyi ilə yolumuzu tapmağa imkan verən sosial düşünmə qabiliyyətimiz daha sonra zirvəyə çatır.
Başqa sözlə, zehni qabiliyyətlərimiz dalğalar şəklində yüksəlir və enir. Biri zirvəni keçərkən, digəri yoldadır. Araşdırmaya rəhbərlik edən Harvard Universitetindən Coş Hartshorne deyir: “Hər şeydə və ya ən azı bir çox şeydə ən yaxşı olduğumuz yaş yoxdur”.
50-ci illərə qədər nə cinsi istək, nə də cinsi aktivlik sürətlə azalır. Cinsi aktiv həyat müddətini araşdıran məqaləyə görə, bu gün 55 yaşı tamam olan kişilər ən azı 15 il daha aktiv cinsi həyat yaşayacaqlar. Eyni yaşda olan qadınlar üçün təxminən on ildir. Seks əvvəlki kimi nizamlı və ya gərgin olmaya bilər, lakin bu araşdırmaya görə, 65-74 yaş arası sağlam insanların 30 faizi hələ də həftədə ən az bir dəfə cinsi əlaqədə olur.
Üstəlik, aşağı düşən seks həvəsinin gətirdiyi şey, lazım olandan daha yaxşı ola bilər. Libidonuz düşməyə başlayanda həyat sevinciniz artır. Yaşla gələn fiziki şikayətləri nəzərə alsaq, bu, paradoks kimi görünsə də, bu, əvvəlki onilliklərin qarışıqlığından sonra nəhayət emosiyalarınızı tarazlamağı öyrəndiyinizə görə ola bilər.
Aysun / Demedia.az
