Yağışdan qaçarkən daşa yapışa bilərikmi?
2022-ci ilin sentyabrında NASA qəsdən kosmik gəmini Dimorfos asteroidinə vuraraq onu kursundan yayındırdı. NASA-nın məqsədi asteroidin planetimizə doğru yönəldiyi təqdirdə bu strategiyanın Yeri qorumaq üçün istifadə oluna biləcəyini qiymətləndirmək idi.
Demedia.az xəbər verir ki, UCLA astronomu David Jewitt-in rəhbərlik etdiyi yeni araşdırma bu toqquşmanın gözlənilməz nəticəsini ortaya qoydu: Meteoritin səthindən qaya buludunun püskürməsi. Kosmosa səpələnmiş kiçik qayalar öz ölçülərindən daha böyük problemlər yarada bilər.
UCLA-da yer və planet elmləri professoru Jewitt deyir: "Daş sürüsü qumbaraatan qəlpə buludu kimidir". "Bu böyük qayalar, əsasən, hədəflənən asteroidin sürətini paylaşdıqları üçün ciddi ziyan vurmağa qadirdir."
Jewitt deyir ki, tipik bir toqquşmanın yüksək sürətini nəzərə alsaq, Yerə dəyən 15 metrlik daş Xirosimaya atılan atom bombası qədər enerji buraxacaq.
Xoşbəxtlikdən, hələlik nə Dimorfos, nə də qaya sürüsü Yer üçün heç bir təhlükə yaratmır. NASA Dimorfosu seçdi, çünki o, Yerdən təqribən 10 milyon kilometr uzaqda idi və eni cəmi 177 metr idi. Beləliklə, Dimorfos maraqlı dərəcədə yaxın və kifayət qədər kiçik idi ki, DART planet müdafiə kosmik gəmisi asteroidin trayektoriyasını dəyişdirə bildi.
DART 20.000 km/saat sürətlə Dimorfosa çırpılaraq, Dimorfosun əkiz asteroidi Didimos ətrafındakı orbitini saniyədə bir neçə millimetr yavaşlamışdı. Lakin NASA-nın Hubble Kosmik Teleskopu tərəfindən çəkilən görüntülərə görə, toqquşma həm də hər birinin ölçüsü 1 ilə 7 metr arasında olan 37 süxuru yerindən oynatdı.
Jewitt bildirib ki, qayaların heç biri Yerlə toqquşma kursunda deyil, lakin gələcək asteroidin əyilməsinin dağıntıları planetimizə çatarsa, onlar asteroidin getdiyi sürətlə planetimizə dəyəcəklər ki, bu da böyük ziyana səbəb ola bilər.
Astrophysical Journal Letters-də dərc edilən araşdırma, zərbənin zərbəsi nəticəsində qayaların səthdən uçmuş ola biləcəyini ortaya qoydu. DART-ın toqquşmadan cəmi iki saniyə əvvəl çəkdiyi yaxından çəkilmiş fotoşəkildə asteroidin səthində Hubble teleskopu ilə çəkilmiş oxşar ölçü və formada bir sıra süxurlar görünür.
Alimlərin tədqiq etdiyi süxurlar Günəş sistemində indiyə qədər görülmüş ən zəif obyektlər arasındadır və güclü Hubble teleskopu sayəsində ətraflı şəkildə müşahidə edilə bilir.
"Gələcəkdə Hubble müşahidələrində qayaları izləsək, qayaların dəqiq orbitlərini təyin etmək üçün kifayət qədər məlumatımız ola bilər" dedi Jewitt. “Sonra biz onların hansı istiqamətlərə səthdən buraxıldığını görəcəyik və onların necə buraxıldığını dəqiq anlayacağıq”.
Avropa Kosmik Agentliyinin HERA kosmik gəmisi 2026-cı ildə DART-ın nəticələrini daha ətraflı araşdırmaq üçün Dimorfosa qayıdanda qayalar haqqında daha çox məlumat toplamaq imkanı əldə edəcək. Jewitt-ə görə, bu missiyanın tapıntıları gələcək planetlərin müdafiə strategiyaları və texnologiyaları haqqında məlumat verəcəkdir.
Aysun / Demedia.az
