"Zombi Ulduzu" ilə tanış olun! - Adını burdan götürür...
Astrofiziklər Julia Bodensteiner və Tomer Shenar artıq bir müddətdir ki, dərin kosmosda yaşayan qəribə qoca ulduzu tədqiq edirlər.
HD 45166 sistemindəki bu valehedici ulduz Wolf-Rayet kimi tanınır. O, fövqəlnovada partlamadan dərhal əvvəl fazada görünür; onun daha da istiləşməsinə və güclü qaz küləklərinin əmələ gəlməsinə səbəb olan fazanın tam ortasında...
Bəs niyə belə zəif ulduz özünü adətən daha kütləsi olan Wolf-Rayet kimi aparsın? Üstəlik, öz sinfindəki digər ulduzlar qədər parlaq deyil. Azot, oksigen və karbon kimi qəribə, qeyri-adi birləşmələrə də malikdir.
Bu ulduz mənim üçün tapmaca idi.
Elm adamları ona "Zombi Ulduzu" adını verdilər, çünki o, ölmüşdür, ancaq ona aludə olan astrofizik Şenarı zombiyə çevirmişdir.
Ulduzun sirrini açmağa çalışarkən zombi ulduz seyrçisinə çevrilən Şenar Mashable-a “Mənim üçün az qala tapmaca olan bu ulduz gecələr məni oyaq saxlayırdı. “Həmkarlarım davamlı olaraq bu obyekt haqqında danışmağıma dözməli oldular” deyir.
Kəşf Şenar bir gün başa düşdükdən sonra gəldi: Bəs maqnit olarsa?
Alman riyaziyyatçısı və astronomu İohann Karl Fridrix Qaussun adını daşıyan qauss maqnit sahəsi vahidi. Tesla gündəlik hadisələr üçün belə böyük bir vahid olduğundan (1 T=104 G), tez-tez gauss (G) istifadə olunur.
İstinad nöqtəsi olaraq, Yerin maqnit sahəsi, kompasların işinə və quşların naviqasiyasına kömək edən "görünməz qüvvələr" (25 və 65 mikrotesla) təxminən 0,5 qausdur.
Tədqiqat qrupunun bunda qəribə bir şey olduğunu düşünməsinin bir səbəbi var: Ulduz kainatdakı ən maqnitli şey olan maqnitara çevrilmək ərəfəsindədir.
Yerdən təxminən 3000 işıq ili uzaqlıqda, Monokeros bürcündə bir yoldaş ulduzu olan ulduz indiyə qədər tapılmış ən maqnit kütləli canlı ulduz kimi diqqəti çəkir.
“Science” jurnalında dərc edilən yeni tapıntılar ulduzu maqnitarların mənşəyini izah edə biləcək yeni tip astronomik obyekt kimi təsvir edir. Çünki onların necə yarandıqları barədə çox şey bilmirik (ən azı indiyə qədər).
James Webb Kosmik Teleskopu fövqəlnova partlayışı astanasında olan Wolf-Rayet ulduzunu beləcə çəkdi.
Belçikadakı KU Leuven Astronomiya İnstitutundan astronom Pablo Marşant verdiyi açıqlamada Zombi Ulduzunun bütün səthinin Yerdən təxminən 100.000 dəfə güclü maqnit sahəsinə malik olduğunu söylədi.
Tədqiqatın aparıcı müəllifi Şenar dedi: “Bunun insan üçün nə hiss olduğunu bilmirəm, amma bunun yaxşı olduğuna şübhə edirəm. "Düşünürəm ki, qanımızdakı dəmir başımıza (ya da ayaqlarımıza) doğru çəkiləcək."
Maqnetarlar ultra güclü maqnit sahələrinə malik super sıx ölü ulduzlardır və onların mənşəyi sirr olaraq qalır. Buna görə də tədqiqat nəticələri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Üstəlik, bu ulduzun nəhəng bir maqnit helium ulduzu olduğu, daha əvvəl heç vaxt aşkar edilməmiş bir obyekt olduğu düşünülür.
Komanda, ulduzun son dərəcə güclü maqnit sahəsinə malik xüsusi tip neytron ulduzu olan maqnitar kimi ömrünü tamamlayacağını proqnozlaşdırır. Bəzi supernovalar yeni qara dəliyə çevrilir.
Lakin bəzən sıx neytron ulduzları kütləvi bir ulduzun nüvəsi çökəndə əmələ gəlir. Komanda çökmə zamanı onun maqnit gücünün artacağını və nəticədə təxminən 100 trilyon qauss maqnit sahəsi olan ölü nüvəyə çevriləcəyini bildirir.
Aysun / Demedia.az
