Günəş sistemindəki ən böyük vulkanın qəzəbi!
Marsın orbitində fırlanan kosmik gəmi Qırmızı Planetin dramatik keçmişinə dair bəzi sübutlar əldə edib.
Avropa Kosmik Agentliyinin (ESA) Mars Express kosmik gəmisi Günəş sistemindəki ən böyük vulkan olan Olympus Monsun yeni şəkillərini çəkib. Kosmik gəmi fokusunu dağın kənarındakı Lycus Sulci adlanan "qırıq və havaya məruz qalmış" bölgəyə yönəltdi.
Everest dağından iki yarım dəfə yüksək olan Olympus Mons, qədim zamanlarda baş vermiş kütləvi sürüşmələrin bariz sübutu olan Mars qayası və torpağı halqası ilə əhatə olunmuşdur. Belə böyük hadisələrə nə səbəb ola bilərdi? Ərimiş lava püskürərək İstanbuldan Mersinə qədər olan bölgəni əhatə edəcək qədər böyük bir vulkan meydana gətirdi və bu vulkan son 25 milyon ildə püskürmədi. ESA-nın açıqlamasına görə, vulkanı əmələ gətirən lava həm də Marsın səthindəki buzları əridib və vulkanın xarici kənarında sabitliyi pozub. Sonra nəhəng daş kütlələri qırıldı.
Kosmik agentlik sözünə davam edib: "Bu çökmə böyük qayaların uçması və sürüşmə nəticəsində baş verib. Aşağıya doğru sürüşən torpaq ətrafdakı düzənliklərin çox hissəsini əhatə edib".
Mars Express rover tərəfindən çəkilmiş aşağıdakı ilk görüntüdə Olympus Monsun dalğalı kənarını görə bilərsiniz.
Peyk görüntüsündə ağ qutunun içərisində Lycus Sulcinin yeni izlənilən hissələri göstərilir.
İkinci şəkildə "Lycus Sulci'nin əyri perspektivli görünüşü" göstərilir. Yeni çəkilmiş şəkillər agentliyin rəqəmsal relyef modeli ilə birləşərək Marsın unikal xüsusiyyətlərinin yüksək keyfiyyətli təsvirini yaradır.
Son görüntü ESA-nın Mars Express kosmik gəmisi tərəfindən səthdən 300 kilometr yüksəklikdə çəkilmiş iki fərqli sürüşməni ortaya qoyur.
Mars Express kosmik gəmisi tərəfindən çəkilmiş iki böyük sürüşmə təbəqəsi
Belə kütləvi sürüşmələrin qalınlığı yüzlərlə metr ola bilər. “Bir çox kütləvi və üst-üstə düşən çökmələri görən bu nəhəng üçün onun qalınlığı iki kilometrə qədər ola bilər”, – kosmik agentliyi deyir.
Bu gün Mars çox sakit səhradır. Səthdə aktiv lava axını yoxdur, lakin bəlkə də bir neçə yüz min il əvvəl səthə yaxın lava axırdı. Üstəlik, nisbətən güclü zəlzələlər zaman-zaman Marsı vura bilər: Mars maqması hələ də səthdə gərginlik yarada, titrəmələrə səbəb ola bilər.
Uzun müddət əvvəl Marsın səthində də su axırdı. Planetin ibtidai mikrob həyatına malik olması da mümkündür. NASA-nın avtomobil ölçülü naviqatorlarının planetin səhralarında axtardıqları məhz budur.
Aysun / Demedia.az
