Ay yarışı niyə birdən sürətləndi?
Hindistan Ayın cənub qütbünə kosmik gəmi endirən ilk ölkə kimi tarixə düşüb. Buzlu kraterlərdən və minerallardan ibarət olan Ayın cənub qütbü tədqiq edilməmiş bölgə olaraq qaldı.
Chandrayaan-3 missiyası Hindistanın ikinci cəhdi idi. Bu missiya uğurlu olsa da, hər ölkə belə şanslı deyildi. Bir neçə gün əvvəl Rusiyanın “Luna-25” gəmisi Ay səthinə yaxınlaşarkən qəzaya uğrayıb. Rusiyanın uğursuz missiyasına baxmayaraq, dövlət kosmik agentliyinin rəhbəri Yuri Borisov Aya qayıtmağın milli maraq məsələsi olduğunu deyib.
Borisov “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində deyib: “Söhbət müdafiə qabiliyyətinin təmin edilməsi və texnoloji üstünlük əldə edilməsindən gedir.
"Bunun həm də praktik əhəmiyyəti var, çünki bu gün Ayın təbii ehtiyatlarını inkişaf etdirmək üçün yarış başlayıb."
Çin və ABŞ bu ay yarışında rəqibdirlər, çünki hər iki ölkənin su ilə zəngin olduğu deyilən Ayın cənub qütbünə çatmaq üçün oxşar planları var.
Aydakı su kosmik gəmilər üçün yanacaq mənbəyi ola bilər. Su gələcək koloniyada yaşayan insanlar üçün də vacib olacaqdır. Bundan əlavə, Ay Marsa və ya kosmosun digər hissələrinə missiyalar üçün dayanacaq kimi də istifadə edilə bilər. Ayın logistik əhəmiyyətindən əlavə, peykdəki digər resurslar mədən işini son dərəcə gəlirli edə bilər.
Aydakı resursların dəyərinin təxminləri genişdir. 2015-ci ildə NASA Ayda “yüz milyardlarla dollar” istifadə olunmamış resurslara malik olduğunu bildirərək, onu potensial “şans quşu” adlandırmışdı.
NASA Ayda tapılan su ilə yanaşı, nüvə birləşməsində istifadə oluna bilən helium-3-ə də istinad edib. O, elektronikada istifadə olunan və daha çox Çində istehsal olunan lantanid, skandium və itrium kimi nadir torpaq metallarına da diqqət çəkib.
Keçən il Daily Mail-in hesablamalarına görə, Aydakı helium 1,5 katrilyon, digər metallar isə 2,5 trilyon dollar dəyərində idi. Aydakı suyun dəyəri 200 milyard dollardan çox idi. Nadir torpaq elementlərindən başqa Ayın digər minerallarına bazalt, dəmir, kvars, silisium, platin, palladium, rodium və titan daxildir.
Üstəlik, Ay qiymətli elementlərlə dolu yeganə göy cismi deyil. 16 Psyche kimi tanınan 280 km enində olan asteroidin qızıl, dəmir və nikeldən ibarət olduğu düşünülür. Bu meteoritdəki filizin təxminən 10 kvintilyon dollar dəyərində olduğu təxmin edilir. Digər asteroid Davidanın 27 kvintilyon dollar dəyərində olduğu düşünülür.
2015-ci il ABŞ Kommersiya Kosmosunun Başlanması Müsabiqəsi Qanunu şirkətlərə kosmosda minalanmış materiallara qanuni hüquqlar verir. Bu səbəbdən bir çox şirkət nəzəri olaraq bu işi görə biləcək texnologiyalar yaratmaq üçün rəqabət aparır.
Aysun / Demedia.az
