Ayda zəlzələ olurmu? - 1970-ci illərdən bəri ilk məlumat...
“Çandrayaan-3” missiyası ilə Ayın cənub qütbünə enməyi bacaran Hindistanın kosmik gəmisi 1970-ci illərdən bəri Ayda ilk seysmik məlumatı qeydə almış ola bilər.
Qeydə alınan hərəkətin təbii seysmik məlumat olduğu təsdiqlənərsə, bu məlumat alimlərə Ayın sirlərini açmağa kömək edə bilər.
Zəlzələlər Vikram eniş aparatının göyərtəsində olan Ay Seysmik Fəaliyyət Vasitəsi (ILSA) tərəfindən qeydə alınıb. Ayda ilk Micro Electro Mechanical Systems (MEMS) texnologiyasına əsaslanan cihaz olan ILSA, səthdə hərəkət edən Pragyan roverinin seysmik hərəkətlərini qeyd etdi. Cihaz həmçinin zəlzələ və ya qəza olduğu təxmin edilən təbii hadisəni də aşkar edib.
"ILSA-nın əsas məqsədi təbii zəlzələlər, təsirlər və süni hadisələr nəticəsində yaranan yer titrəyişlərini ölçməkdir", Hindistan Kosmik Tədqiqatlar Təşkilatı (ISRO) açıqlamasında bildirib. 25 avqust 2023-cü ildə roverin gedişi zamanı qeydə alınan vibrasiya qrafikdə göstərilib.
“Bundan əlavə, 26 avqust 2023-cü ildə qeydə alınmış seysmik hadisə var ki, bu da təbii görünür. Hazırda hadisənin mənşəyi araşdırılır”.
Bu xəbər son dərəcə həyəcanlıdır. Çünki bu günə qədər Ayla bağlı əlimizdə olan ən yaxşı seysmik məlumatlar 1960-cı illərin sonu və 1970-ci illərdə Apollon proqramı tərəfindən toplanmış məlumatlardır. Bu səbəbdən alimlər Ayda seysmik aktivlik haqqında məlumat əldə etməyə can atırdılar. İndi bu seysmik məlumatlar Ayın daxili təbəqələrinin işinə böyük ipucu verə bilər.
Aya endikdən cəmi bir neçə həftə keçsə də, ISRO artıq bir sıra elmi müşahidələr aparıb və cənub qütbündə ilk elementləri aşkar edib. Bununla belə, həm eniş, həm də kəşfiyyat maşını hazırda yuxu rejimindədir. Bunun səbəbi, onların Ayda 14 gün gecə olmasıdır. Vikram və Pragyan, özlərindən əvvəlki digər Ay missiyaları kimi, günəş enerjisi ilə işləyirlər. Buna görə də, Günəş olmadığı zaman, batareyaları doldurulmadığı üçün gecələr "yatır".
Vikram və Pragyan sentyabrın 22-də ayılaraq Ayın cənub qütbünün sirlərini açmağa davam edəcəklər.
Aysun / Demedia.az
