Dahi tutuquşu Aleksin son sözləri...
Heyvan psixoloqu İren Pepperberq ABŞ-ın Çikaqo şəhərində ev heyvanları mağazasına girəndə tarixin ən maraqlı heyvanlarından biri ilə qarşılaşacağını gözləmirdi.
Demedia.az xəbər verir ki, Pepperberqin 1977-ci ilin iyununda cəmi 1 yaşında olarkən götürdüyü Afrika boz tutuquşusu Aleks, Pepperberqin təxminən 30 illik işinə ən böyük töhfə verən və eşidənləri heyrətləndirən nəticələrə səbəb olan canlı idi. Heyvan zəkasına nisbətən daha yüksək riyazi bacarıqlara malik olan və 100-dən çox söz işlədə bilən Aleks öz qabiliyyətləri ilə təkcə elm aləmində deyil, dünya mətbuatında da özünə geniş yer tapıb.
Adı Quş Öyrənmə Təcrübəsi abbreviaturasından gələn Aleks, dediyi sözlərin mənasını bilməklə yanaşı, altıya qədər dəqiq saya bilirdi. Müxtəlif obyektlərin rənglərini, formalarını və materiallarını müəyyən edə bilən Aleks sadə toplama və çıxma əməliyyatlarını da yerinə yetirmək üçün kifayət qədər bacarıqlı idi. Mütəxəssislərin fikrincə, Aleksin heyvanların zəkasına nisbətən çox yaxşı intellektə malik idi. O, məşqi qısa zamanda başa düşdü və bu baxımdan az qala balaca uşaq kimi ağıllı idi.
Tutuquşu Aleks 2007-ci il sentyabrın 6-da 31 yaşında qəflətən vəfat etdikdən sonra İrene Pepperberq "Bir kiloluq lələk kürəsinin dünyaya nə qədər təsiri ola bilər? Bunu öyrənmək üçün mənə ölüm lazım oldu" dedi. Quş növlərinin beyin quruluşunun anlaşılması ilə bağlı araşdırmalarda əhəmiyyətli bir yerə sahib olan Aleks öldüyü zaman 'Ağıllı tutuquşu öldü' başlığı ilə dünyanın ən məşhur media orqanlarında işıqlandırılacaq qədər məşhurlaşdı. Bəs Aleksi bu qədər məşhur edən istedadlar hansılar idi?
Pepperberqin araşdırması uzun müddətdir ki, mübahisə mövzusu olub. Aleksin davranışına şübhə ilə yanaşan bir çox insan, Aleksin dil və riyaziyyata olan qabiliyyətinin şərtli cavablara kompleks reaksiyalar olduğunu bildirsə də, Pepperberq Aleksin cisimləri saymaqda 80 faiz müvəffəqiyyət qazandığını və tutuquşunun onun yaşındakı uşaqla müqayisə oluna biləcək bir zəkaya sahib olduğu görünür. , lakin onun emosional davranışının daha çox iki yaşlı uşağın davranışına bənzədiyini söylədi.
Aleksin əsəbiləşəndə eynilə qəzəbli uşaq kimi reaksiya verdiyini ifadə edən Pepperberq, tutuquşunun belə vaxtlarda bütün suallara səhv cavab verdiyini və bunu məqsədli şəkildə etdiyini müdafiə edib. Pepperberqin dediyinə görə, Aleks düzgün cavabları bildiyi halda, qəsdən çılğın uşaq kimi səhv cavablar verirdi.
Pepperberqin Alekslə işləməsindən əvvəl, dil və anlama ilə bağlı mürəkkəb problemləri həll etmək üçün böyük bir primat beyninin lazım olduğuna elmi ictimaiyyətdə geniş şəkildə inanırdılar. Quşların ağıllı olduqları düşünülmürdü, çünki onların yeganə ümumi ünsiyyət vasitəsi bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqə yaratmaq üçün səsləri təqlid etmək və təkrarlamaq idi. Lakin Aleksin nailiyyətləri quşların əsas səviyyədə düşünə və sözlərdən yaradıcı şəkildə istifadə edə biləcəyi fikrini dəstəklədi. Pepperberg, Aleksin zəkasının delfinlər və böyük meymunlarınkinə bənzər bir səviyyədə olduğunu ifadə etdi.
Aysun / Demedia.az
