Ayda yollar necə tikiləcək?
Hər bir uğurlu kəşfiyyat yeni yollar tələb edir və eyni şey Ay üçün də keçərlidir.
BBC Science Focus xəbərlərinə görə, astronavtlar yaxın gələcəkdə Ay missiyalarında piyada getmək əvəzinə maşın sürə bilərlər. Bəs, alimlər Ayda yol çəkməyi necə planlaşdırırlar? Əlbəttə ki, lazer və regolit kimi tanınan Ay tozundan istifadə etməklə...
Aşağı cazibə səviyyəsinə görə, peykimizin səthində roverlərin irəliləməsi ətrafında uçan və heç vaxt çökməyən Ay tozu deməkdir. Və bu toz zımpara kimi son dərəcə incə və aşındırıcıdır ki, paltarları köhnəldir və avadanlıqları zədələyə bilər (Apollon missiyalarında olduğu kimi).
Möhkəm yollar və eniş zolaqları Ayda nəqliyyat sistemlərinin uğurlu olması üçün vacib görünür. Lakin yol tikintisi üçün materialların Ay səthinə göndərilməsi həm əziyyətlidir, həm də çox baha başa gəlir.
Məhz buna görə də Almaniyanın Aalen Universitetinin alimləri Ayın torpağının əriməsi ilə incə tozları tutan daha möhkəm və davamlı bir maddənin əldə oluna biləcəyini kəşf etdikdə kosmos tədqiqatlarında dönüş nöqtəsi əldə edildi.
Əsasən əridilmiş Ay tozu komponentlərindən ibarət olan o, təkcə roverlərdən deyil, həm də raket gücləndiricilərinin enməsi və yenidən işə salınması nəticəsində yaranan tozun çirklənməsinin qarşısını ala bilər.
Üçbucaqlı formalar, yollar və uçuş-enmə zolaqları kimi səthlər yaratmaq üçün simulyasiya edilmiş Ay tozunu əritməklə istehsal edilmişdir. (Şəkil: ESA)
Tədqiqat Nature Scientific Reports jurnalında dərc olunub. Qrupun Yer üzündə apardığı təcrübələrdə bu cür təcrübələr üçün Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) tərəfindən hazırlanmış EAC-1A adlı Ay tozu ekvivalentindən istifadə edilib.
Komanda karbon qazı lazerindən istifadə edərək EAC-1A-nı əridib. Bununla belə, Ayda bu lazer fokuslanmış Günəş şüaları ilə əvəz olunacaq; 2,37 kvadrat metrlik nəhəng obyektiv günəş işığını cəmləşdirəcək və Ay tozunu 20 sm enində üçbucaqlı səki daşlarına əridəcək.
Bu şəkil DALL-E ilə Bing Image Creator istifadə edərək yaradılmışdır.
Araşdırmanın müəlliflərindən biri olan prof. "Biz materialı 20 mm qalınlığa qədər gücləndirə bildik, bu olduqca böyük ölçüdür" dedi Jens Günster BBC Science Focus. "Biz birləşdirilmiş materialın mexaniki xüsusiyyətlərindən çox razıyıq" dedi.
ESA-nın verdiyi məlumata görə, komanda 2 sm qalınlığında sıx materialdan hazırlanmış 100 kvadratmetrlik eniş zolağının 115 günə tikilə biləcəyini proqnozlaşdırır. Günəş obyektivi Aya göndərildikdən sonra yol tikintisi prosesində yalnız Ay resurslarından istifadə olunacaq.
Ayda tam fəaliyyətə başlamazdan əvvəl prosesi dəqiqləşdirmək üçün daha çox araşdırma tələb olunur. Bununla belə, Prof. Günster bunun yaxın onillikdə mümkün ola biləcəyinə inanır.
Aysun / Demedia.az
