Avropanın ən qədim xəzinə xəritəsi...
Fransanın şimal-qərbindəki qədim yerləri araşdıran arxeoloqlar, üzərində sirli işarələri olan 4000 illik qayadan "xəzinə xəritəsi" kimi istifadə edilir.
Sent-Belek lövhəsi 2021-ci ildə tədqiqatçılar tərəfindən Avropanın ən qədim xəritəsi elan edilib. O vaxtdan bəri elm adamları boşqabdakı qravüraları anlamağa, həm tarixini təyin etməyə, həm də itirilmiş abidələri yenidən kəşf etməyə çalışırlar.
Qərbi Brittani Universitetinin (UBO) professoru Yvan Pailler, "Arxeoloji əraziləri tapmaq üçün xəritədən istifadə etmək əla yanaşmadır" dedi. "Biz adətən belə yollarla getmirik" deyir.
Qədim yerlər əsasən qabaqcıl radar avadanlığı, hava fotoşəkilləri və ya şəhərlərdə yeni tikililərin təməllərini qazarkən təsadüfən aşkar edilir. Bununla belə, Pailler deyir: "Bu, bir xəzinə xəritəsidir".
Xəzinə axtarışı yeni başlayır. Qədim xəritə təxminən 30 ilə 21 kilometrlik bir ərazini göstərir. Paillerin həmkarı, CNRS tədqiqat institutundan Clement Nicolas deyir ki, onlar bütün ərazini araşdırmalı və lövhədəki işarələri müqayisə etməlidirlər. Nikolasın sözlərinə görə, bu iş 15 il çəkə bilər.
Qədim çaylar və dağlar müasir coğrafiyaya uyğundur
Əslində, boşqab ilk dəfə 1900-cü ildə aşkar edilmişdir, lakin o zaman tarixçilər əsərin əhəmiyyətini başa düşmürdülər. Nicolas və Pailler 2014-cü ildə lövhəni yenidən kəşf edən komandanın bir hissəsi idi. Fransız mütəxəssislər boşqabın sirlərini açmağa başlayanda onlara Fransadakı və xaricdəki qurumlardan olan həmkarları da qoşuldu.
Plitənin kobud qabarcıqlarında və xətlərində Parisdən təxminən 500 kilometr qərbdə, Brittany bölgəsinin bir hissəsi olan Roudouallec çaylarını və dağlarını görə bildilər. Tədqiqatçılar lövhəni skan edərək və mövcud xəritələrlə müqayisə edərək, təxminən 80 faiz uyğunluq tapdılar.
"Biz hələ də bütün həndəsi simvolları və onların söylədiyi əfsanəni müəyyənləşdirməliyik" dedi Nikolas.
Plitələr kiçik boşluqlarla doludur ki, tədqiqatçılar kurqanları, yaşayış yerlərini və ya geoloji yataqları göstərə bilər. Bu məqamların mənalarını kəşf etməklə bir çox yeni tapıntıları üzə çıxarmaq olar.
Arxeoloqlar son bir neçə həftə ərzində lövhənin ilk aşkar edildiyi ərazidə qazıntı işləri aparıblar. Paillerin sözlərinə görə, bu ərazi Brittanidə Tunc dövrünə aid ən böyük dəfn yerlərindən biridir.
"Biz kəşfi daha yaxşı kontekstdə yerləşdirməyə və boşqabın tarixini müəyyənləşdirmək üçün bir yol tapmağa çalışırıq" dedi Pailler.
Son qazıntılar zamanı boşqabın əvvəllər tapılmamış bir neçə parçası tapıldı. Bu parçaların sındırılaraq qəbir divarı kimi istifadə edildiyi görünür. Nikolas bunun Tunc dövrü yaşayış yerlərinin dəyişən güc dinamikasına işarə edə biləcəyini təklif edir. Xəritənin əhatə etdiyi ərazi qədim krallığa uyğundur. Təxminlərə görə, bu səltənət üsyanlar və üsyanlar nəticəsində dağıdılmış ola bilər.
"Okulu lövhə artıq heç bir məna kəsb etmirdi" dedi Nikolas. Bu səbəbdən parçalanaraq tikinti materialı kimi istifadə olunaraq məhv olmağa məhkum edilib”.
Aysun / Demedia.az
