Ozon təbəqəsi yox olarsa nə olar?
Yerin iqliminin təkamülü bir çox komponentləri əhatə edir. Yer atmosferi zəngin və mürəkkəb sistemdir.
Demedia.az xəbər ki, bir çox mexanizmlər dünyanın ümumi orta temperaturunun tarazlaşdırılmasında və tənzimlənməsində rol oynayır. Yeni araşdırmalar göstərir ki, ozon təbəqəsi Yer səthinin temperaturu üçün xüsusilə vacibdir.
Sadə bir misal gətirsək, ozon təbəqəsi olmasaydı, Günəşdən radiasiya alacaqdıq. Yer atmosferinin yuxarı qatındakı ozon təbəqəsi Günəşdən gələn ultrabənövşəyi radiasiyanın qarşısını almaq üçün kritik əhəmiyyətə malik olsa da, əksər iqlim modelləri Yerin iqlimini tədqiq edərkən ozonun roluna məhəl qoymur.
Lakin yeni məqalədə tədqiqatçılar ozon təbəqəsinin təsirini araşdırırlar.
Bildiyimiz kimi Yer ozon təbəqəsi ilə birlikdə yox olacaq.
Yerdə həmişə ozon təbəqəsi olmayıb. Həyatın yaranmasından əvvəl atmosferimizdə ozon yox idi. Bundan əlavə, Yer yalnız minimal ozon təbəqəsi ilə milyardlarla il keçirdi.
Planetimiz bu gün gördüyümüz qalın ozon səviyyəsinə nisbətən yaxınlarda çatmışdır. Yer atmosferinin böyük bir hissəsini təşkil edən molekulyar oksigen iqlimdə az rol oynasa da, ozon təbəqəsi böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Ozon təbəqəsinin təsirini öyrənmək üçün tədqiqatçılar Yerin iqliminin bir sıra simulyasiyalarından istifadə ediblər. Onlar atmosferin yuxarı qatında ozonun miqdarını dəyişdilər və Yerin temperaturunun tarazlığa çatmasını gözlədilər.
Ozonun mövcudluğunun səth temperaturumuza istiləşmə təsiri olduğu, Yer səthinin temperaturunu orta hesabla təxminən 3,5 Kelvin (-269 dərəcə Selsi) artırdığı aşkar edilmişdir. Ozon təbəqəsi insan tərəfindən və ya başqa şəkildə məhv edilsəydi, bu, iqlimimizə fəlakətli təsir göstərərdi.
Ozon çatışmazlığının əsas təsiri yuxarı stratosferin soyuması olacaq. Stratosfer quruyacaq, çünki soyuq hava o qədər nəm saxlaya bilməz.
Əhəmiyyətli bir istixana qazı olan su buxarının olmaması halında, Yerin ümumi istixana təsiri azalacaq.
Yerdəki temperaturun dəyişməsindən başqa, ozon çatışmazlığı da ümumi iqlimimizə əhəmiyyətli təsir göstərəcək.
Ozonun olmaması və bunun nəticəsində stratosferin soyuması atmosferin bu qatının tarazlığını da pozacaq və buludların əmələ gəlməsinin qarşısını alacaq. Bu, buludların yalnız aşağı və daha yüksək hündürlüklərdə görünməsinə səbəb olacaq.
Bundan əlavə, ekvator yaxınlığında bəzi reaktiv axınlar güclənəcək, qütblərə yaxın olanlar isə zəifləyəcək. Bu, bütün enliklərdə mövsümi hava şəraitinə ciddi təsir göstərəcək.
Aysun / Demedia.az
