Dünya bundan danışır - Alimlər açıqladı

Xərçəngə çarə tapmaq yəqin ki, elm adamlarının ən böyük hədəflərindən biridir. Görünür, bu yolda daha bir kritik addım atılıb.

Demedia.az xəbər verir ki, alimlər xərçəng şişlərinin ürəyinin qapılarını açaraq onları dərman müalicəsi üçün həssas hala gətirmək üçün bir yol tapdılar. Strategiya, şişlə əlaqəli qan damarlarını əhatə edən hüceyrələrə uzaqdan idarə olunan bomba yerləşdirməyə əsaslanır.

Bu damarlar şiş toxumasına girişi idarə edir. Girişin açıq olmadığı hallarda, xərçənglə mübarizə aparacaq immun hüceyrələri şiş toxumasına asanlıqla daxil ola bilməz.

Hüceyrələrdəki taymer bombası əslində Fas və ya CD95 adlı bir “ölüm reseptoru”dur. Və bu reseptor düzgün antikor tərəfindən aktivləşdirildikdə, hüceyrənin proqramlaşdırılmış ölümünü tetikler.

Fas, CAR-T hüceyrələrinə bağlanan bomba...
Kaliforniya Universiteti, Davis (UCD) və İndiana Universitetinin alimləri son vaxtlara qədər CD95-in "xərçəng immunoterapiyasında aşağı qiymətləndirildiyini" iddia edirlər. Bu günə qədər heç bir Fas antikoru klinik sınaq mərhələsinə çatmayıb.

Siçan modelləri və insan hüceyrə xətlərindən istifadə edərək son təcrübələrdə UCD alimləri nəhayət, Fas reseptorlarına bağlandıqda özünü partlamağa təsir edən spesifik antikorları müəyyən etdilər. Tədqiqatın baş müəllifi immunoloq Jogender Tushir-Singh, "Bu reseptoru hədəf almaq üçün əvvəlki səylər uğursuz oldu" dedi. "Ancaq indi bu epitopu müəyyən etdikdən sonra şişlərdə Fası hədəfləmək üçün terapevtik bir yol ola bilər."

Tədqiqat qırmızı rəngdə göstərilən Fas-a məxsus CAR-T hüceyrəsinin mavi rəngdə olan xərçəng hüceyrəsini, eləcə də qızılla göstərilən müşahidəçi şiş hüceyrəsini necə məhv etdiyini göstərir.
Bu epitopa, yəni ölüm reseptorunun xüsusi hissəsinə bağlanan antikor mahiyyətcə hüceyrənin öldürmə açarını təmsil edir. Bu immun nəzarət nöqtəsi açıldıqdan sonra, CAR-T terapiyası kimi digər xərçəng müalicələri tez-tez birləşən və şişin içərisində gizlənən daha çox hədəfə çıxış əldə edə bilər.

CAR-T terapiyası insanın T hüceyrələri adlanan ağ qan hüceyrələrini müəyyən növ xərçəng hüceyrələrinə bağlanmaq və onlara hücum etmək üçün proqramlaşdırmaqla işləyir. Lakin bu uyğunlaşdırılmış immun hüceyrələr şiş hüceyrələrini hədəf almaq üçün istifadə olunan tanınan antigenlərə malik olmayan “gözləyən” və ya “müşahidəçi” hüceyrələri keçə bilməz.

Bununla belə, CAR-T terapiyası yalnız qan xərçəngi və ya lösemi müalicə etmək üçün təsdiqlənir. Təəssüf ki, "bərk şişlərə" qarşı ardıcıl müvəffəqiyyət təmin edə bilməz. Tushir-Singh izah edir: "Bunlara tez-tez "soyuq şişlər" də deyilir, çünki immun hüceyrələr mikromühitə nüfuz edə bilmir və müalicəvi təsir göstərir".

İmmun reseptorları aktivləşdirən antikorlar və T hüceyrələri şiş hüceyrələrinə yaxınlaşa bilmirsə, onları nə qədər yaxşı dizayn etməyimizin əhəmiyyəti yoxdur. Buna görə də, T hüceyrələrinin sızması üçün boşluqlar yaratmalıyıq.

UCD-də aparılmış son təcrübələrdə elm adamları Fas reseptorlarına bağlanmada "son dərəcə təsirli" olan və ətrafdakı hüceyrələrin öz-özünə partlamasına səbəb olan iki mühəndislik anticisi hazırladılar. Bu, yumurtalıq xərçəngi modellərində və laboratoriyada sınaqdan keçirilmiş bir çox digər şiş hüceyrə xəttlərində işləmişdir.

Tədqiqatçılar tərəfindən hazırlanmış Fas liqandı Fas reseptorunun iki kritik hissəsinə bağlana bildi; Tədqiqatçılar bu məqamın daha intensiv araşdırılmasına ehtiyac olduğunu bildirirlər. Bu fraqmentlərin gələcəkdə dərmana çevrilmək potensialı var.

Əgər CAR-T hüceyrələri bir gün ətrafdakı hüceyrələrdəki bu reseptor hissələrini hədəfə almaq üçün hazırlana bilsəydi, terapiya şişlərə qarşı daha təsirli ola bilər. Tushir-Singh deyir:

“Xəstəyə CAR-T verməyi düşünməzdən əvvəl xəstənin Fas statusunu, xüsusən aşkar edilmiş epitopun ətrafındakı mutasiyaları bilməliyik. Bu, CAR-T terapiyasının effektivliyi üçün qəti göstəricidir. "Ancaq ən əsası, tapıntılarımız Fas-ı aktivləşdirən, şiş hüceyrələrini seçici şəkildə öldürən və bərk şişlərdə CAR-T hüceyrə terapiyasını potensial olaraq dəstəkləyən antikorların inkişafına yol açır."

Aysun / Demedia.az