Ay missiyasında böyük problem! - Kosmik gəminin enişi niyə təhlükə altında idi?

Yanvarın 8-də Florida ştatının Kanaveral burnundan buraxılan Vulkan raketi özəl kosmik şirkət olan Astrobotic-ə məxsus Peregrine adlı kosmik gəmi ilə Ayın səthinə doğru yola çıxıb.

Demedia.az xəbər verir ki, Boeing və Lockheed Martin şirkətlərinin ortaqlığı ilə qurulan "United Launch Alliance" şirkətinin Vulkan adlı raketi (uzun müddətdir Atlas V və Delta IV Heavy kimi raketlərlə çoxlu buraxılışlar həyata keçirib) uğurla qəbul etməyi bacarıb. ilk uçuşunda yükü atmosferdən çıxardı.

Peregrine kosmik gəmisini daşıyan Vulkan raketi ilk uçuşunu uğurla başa vurdu. Şəkil: AFP/Getty
Raketin ikinci mərhələsi ayrıldıqdan qısa müddət sonra kosmik gəmi yerlə təmasda oldu və onun hərəkət sistemini işə saldı. Lakin havaya qalxdıqdan 7 saat sonra şirkət hərəkət sistemində problem olduğunu açıqlayıb. Hərəkət sistemində kosmik gəminin Günəşə doğru dönməsinə mane olacaq problemin olduğu bildirilib. Bu, kosmik gəminin günəş panellərinin enerji istehsal etməsinə mane ola biləcək əhəmiyyətli bir problemdir.

Yeraltı ekipajlar günəş panellərini düzgün bucağa qaytarmaq üçün manevr etdilər. Astrobotic-dən verilən açıqlamada avtomobilin akkumulyatorlarının doldurulmağa başladığı bildirilsə də, bu açıqlamadan 29 dəqiqə sonra şirkətdən başqa bir açıqlama gəldi: "Təəssüf ki, sevk sistemindəki səhv ciddi yanacaq itkisinə səbəb olur. Bizim komanda bu itkini sabitləşdirməyə çalışır, lakin "Mövcud vəziyyətdə biz əldə edə biləcəyimiz məlumatları və edə biləcəyimiz təcrübələri maksimum dərəcədə artırmağa çalışırıq. Alternativ missiya profillərinin daha mənalı olub olmadığını ölçürük."

“Aya yarış” hələ də davam edir
180 sm hündürlüyündə olan Pereqrin gəmisinin fevralın 23-də Aya yumşaq eniş edəcəyi gözlənilirdi. Ancaq qeyd olunan problemlər yaşanmasa belə, başqa bir özəl şirkətin Aya göndərdiyi nəqliyyat vasitəsi ilə bu “yarış”da onu ötmək ehtimalı var idi. Keçmiş NASA əməkdaşları tərəfindən qurulan Intuitive Machines adlı şirkətin fevralın 22-də və ya ondan əvvəl Ayın səthinə kosmik gəmi endirəcəyi gözlənilir. Fevralın ortalarında SpaceX-in Falcon 9 raketi ilə buraxılması gözlənilən bu missiyanın uğurlu olub-olmayacağı maraq doğurur.

Bu “əkiz” missiyaları 60-cı illərdə ölkələr arasında “kosmos yarışı”na bənzətmək olar. Ancaq bu dəfə yarış ölkələr deyil, şirkətlər arasındadır. NASA-nın Commercial Lunar Payload Services (CLPS) proqramı çərçivəsində qarşıdakı 10 il ərzində bu yarışa 2,6 milyard dollar sərmayə qoyacağı məlumdur. CLPS missiyaları NASA-ya 1972-ci ildən sonra ilk insanları Aya göndərəcəyini gözlədiyimiz Artemida missiyalarına dəstək olaraq Aya nəqliyyat vasitələri göndərməyə imkan verəcək. CLPS missiyalarına müxtəlif elmi təcrübələr və oxşar alətlər göndərməklə yanaşı, astronavtların Ayın cənub qütbünün yaxınlığında yerə qazmaq və su axtarmaq üçün istifadə edəcəkləri robotik avtomobil də daxildir.

Biz Aya nə vaxt qayıdırıq?
Bu ilin sonu və ya 2025-ci ilin əvvəlində NASA 4 astronavtı, üç amerikalı və bir kanadalını Ayın ətrafına və geriyə qaytarmağa hazırlaşır. Bu mərhələ uğurla başa çatarsa, növbəti dövrdə oxşar komandanın Ay səthinə eniş edəcəyi başqa bir missiya həyata keçiriləcək.

Aysun / Demedia.az