3000 il əvvəl partladı, NASA indi izləyir!
Təxminən 3000 il əvvəl Günəşdən 15 dəfə böyük olan bir ulduz partladı. İndi alimlər ulduzun içindəki qiymətli elementlərin kosmosa səpələnməsini izləyirlər.
Demedia.az xəbər verir ki, Yaponiya Kosmik Agentliyinin rəhbərliyi ilə Yer orbitində yerləşən XRISM (X-Ray Imaging and Spectroscopy Mission) rəsədxanası astronomlara bu partlayan ulduzu müşahidə etmək imkanı təklif edir. NASA ilə əməkdaşlıq edən komanda partlamış ulduzun indiyə qədər görülməmiş şəklini çəkib. Fövqəlnova qalığı N132D adlanan partlamış ulduz təxminən 160.000 işıq ili uzaqlıqda yerləşir.
Nəhəng ulduzlar öz isti və yüksək təzyiqli nüvələrində kosmosda nadir elementlər yaradırlar. Bu elementlər ulduzlar yanacaqlarını istehlak etdikdə və çökdükdə baş verən "supernova" adlanan şiddətli ulduz partlayışlarında da əmələ gələ bilər. XRISM öz müşahidələrində dəmir, kalsium, kükürd, silisium və arqon kimi elementlərə dair sübutlar tapıb.
Partlayışdan qalan qaz və elementlərin əmələ gətirdiyi "köpük" kimi sahənin diametri təxminən 75 işıq ilidir (qeyd edək ki, bir işıq ili təxminən 9 trilyon kilometrdir).
XRISM-də uzaq kosmik obyektlərin məzmununu aşkar etməyə kömək edən spektrometr adlı bir cihaz var. James Webb Kosmik Teleskopu da bir spektrometr daşıyır. Spektrometrlər aldıqları işığı prizma kimi müxtəlif rənglərə bölərək, hər rəngin fərqli elementə aid olduğunu göstərir və daxil olan işıqda hansı elementlərin olduğunu ölçmək üçün istifadə olunur. XRISM qara dəliklərin ətrafında partlamış ulduzlar və fırlanan material kimi obyektlərin yaydığı rentgen şüalarını aşkar edə bilir.
Richard Kelley, "Biz onların məzmununu, hərəkətlərini və fiziki vəziyyətini də araşdıra biləcəyik."
Keçən ilin sentyabrında buraxılmış bu mühüm kosmik missiya hələ ilkin mərhələdədir. 3 illik səlahiyyət müddəti olan XRISM-in digər vəzifələrini də nəzərə alaraq gözlənildiyindən daha uzun müddət xidmət edəcəyini söyləyə bilərik.
Aysun / Demedia.az
