NASA-nın yeni sürətli təyyarəsi...
Milli Aeronavtika və Kosmos Agentliyi NASA, QUESST missiyasının təməl daşı olan səsdən sürətli təyyarəsini yanvarın 12-də Kaliforniya səhrasındakı anqarından çıxarmağa hazırlaşır.
Demedia.az xəbər verir ki, biz bu böyük anı gözləyə bilmərik, çünki bu eksperimental təyyarə altı ildir üzərində işlənib. Və əgər missiya uğurlu olarsa, X-59 səs bumu olmadan səsdən sürətli uçuşa nail olacaq.
Təxminən 30 metr uzunluğundakı təyyarənin hündürlüyü cəmi 4,27 metrdir və yan tərəfdən baxanda iynə kimi görünür. Tək mühərrikli reaktiv təyyarə 55 000 fut (16 764 metr) hündürlüyə malik olacaq.
Təcrübəli təyyarənin yaradılması üçün NASA ilə əməkdaşlıq edən Lockheed Martin şirkətinin məlumatına görə, təyyarə cəmi 75 PLdB səs-küy yaradır. Bu, demək olar ki, avtomobilin qapısını bir az bağladığımız zaman çıxardığımız səsə bərabərdir.
Yüksək səs bumları, bir cismin yaratdığı səs dalğalarından daha sürətli hərəkət etdiyi zaman baş verir. Bu şok dalğaları binalara zərər verə bilər, heyvanları qorxudur və ümumiyyətlə ətrafdakı hər kəs üçün çox problem yarada bilər.
Ancaq NASA-nın verdiyi açıqlamaya görə işlər planlaşdırıldığı kimi getmədi; Təyyarənin bəzi sistemlərini inteqrasiya etmək və kompüterlərində təkrarlanan bəzi problemləri həll etmək üçün bir az daha vaxt lazım idi. Bundan əlavə, təyyarə bir sıra konstruktiv sınaqlardan və yer sınaqlarından keçib.
İlk X-59 tədqiqat təyyarəsi yaşıl rəngdədir, lakin yaxın günlərdə təqdim olunacaq təyyarələr qırmızı, ağ və mavi rənglərdə olacaq.
NASA-nın QUESST missiyası yüksək səs bumları yaratmadan səsdən sürətli uça bilən X-59 adlı eksperimental təyyarə layihəsinə yönəlib. Yerdə və havada aparılacaq sınaqlardan sonra insanların çıxardıqları səsdən necə təsirləndiyi araşdırılacaq. Təyyarənin çıxardığı səsə reaksiyalar tənzimləyicilərlə paylaşılacaq. 2027-ci ildə başa çatdırılması gözlənilən üç mərhələdən ibarət missiya uğurlu olarsa, bu, quruda səsdən sürətli uçuşa qoyulan qadağanın aradan qaldırılmasına səbəb ola bilər.
Səsdən sürətli təyyarələr dedikdə, son uçuşunu 2003-cü ildə etmiş səsdən sürətli kommersiya reaktiv Concorde-dan bəhs etməmək mümkün deyil. Concorde təxminən iyirmi il əvvəl ekoloji məhdudiyyətlər, səmərəsiz yanacaq istehlakı və yüksək qiymətə görə təqaüdə çıxdı.
Səsdən sürətli təyyarələr yalnız okean üzərində səyahət etməli idi, çünki səs bumlarının yaratdığı güclü şok dalğaları yerdəki şüşələri qıra bilərdi. Bir çox şəhərlər Concorde-un qulağı parçalayan səsindən şikayətlənirdilər. Hazırda biz kommersiya sərnişinləri səsdən daha yavaş uçuruq.
Bu sadəcə QUESST-in 1-ci mərhələsinin başlanğıcı deməkdir. Faza 2-də X-59-un səssiz səsdən sürətli texnologiyası və təyyarənin faktiki performansı havada sınaqdan keçiriləcək. X-59-un üçüncü və son mərhələsi təyyarənin ABŞ-ın bir neçə şəhəri üzərində uçmasını və sakinlərin sorğusunu keçirməyi nəzərdə tutur. Missiyanın 2027-ci ilə qədər tamamlanacağı gözlənilir.
Hazırda ABŞ Federal Aviasiya Administrasiyası mülki təyyarələrin Mach 1-dən çox sürətlə hərəkət etməsinə icazə vermir. Lakin növbəti bir neçə il ərzində QUESST missiyası sonik təsirlərin təsirlərini sınaqdan keçirəcək. NASA topladığı məlumatları tənzimləyici orqanlara təqdim edəcək ki, bu da quru üzərində kommersiya səsdən sürətli uçuşla bağlı qaydalarda dəyişikliklərə səbəb ola bilər.
Altı illik zəhmətin məhsulu olan X-59-un ilk uçuşunu görmək üçün bir az daha gözləməliyik. Bununla belə, NASA Plus-da 12 Yanvar Cümə günündən 13 Yanvar Şənbə gününə keçən gecə buraxılışı izləyə bilərsiniz.
Aysun / Demedia.az
