Vulkan olan ərazini qazsaq nə olar?
Vulkanda qazmağın çox iddialı bir fikir olduğunu bilmək üçün vulkan mütəxəssisi olmaq lazım deyil.
Demedia.az xəbər verir ki, ancaq bir araşdırma qrupu yaxın bir neçə il ərzində İslandiyada məhz bunu etməyi planlaşdırır.
Məqsəd maqmanın yer altında necə davrandığına dair biliklərimizi artırmaq və vulkanların püskürməsinə nəyin səbəb olduğunu öyrənməkdir. Eyni zamanda, komanda demək olar ki, sonsuz təmiz enerji mənbəyindən istifadə etməyə ümid edir.
Maqma kamerasının nəzarət altında qazılması İslandiyanın şimal-şərqində yerləşən Krafla vulkanik kalderanın adını daşıyan Krafla Magma Testbed (KMT) adlı təşkilat tərəfindən həyata keçiriləcək.
“Bu, teleskop massivi, qütb stansiyası, hissəcik sürətləndiricisi və ya dəniz dibi rəsədxanasına bənzər elmi struktur olacaq, burada əvvəllər az məlum olan mühit tədqiq edilə və başa düşülə bilər”, - KMT komandasının üzvləri 2018-ci il məqaləsində yazıblar.
İş əsrin əvvəllərində Krafla maqma kameralarından birinin yaxınlığında aparılan qazma işinə əsaslanır. O zaman məqsəd yalnız geotermal enerji variantlarını araşdırmaq üçün otağa yaxınlaşmaq idi.
Lakin kamera gözlənilən qədər dərin olmayıb və zond təsadüfən maqma kamerasına daxil olub və bu qazma işlərinin davam etdirilməsinə mane olub, temperaturun 450 dərəcəyə çatması isə quyunu məhv edib.
Təbii ki, bu araşdırma onu da göstərdi ki, maqma kamerasına qazma işi vulkanların püskürməsinə səbəb olmayıb.
İndi alimlər bir daha şanslarını sınayırlar. Maqma kameralarını araşdırmaq çox çətindir və Krafla bölgəsi bu işin görülə biləcəyi yerə çatmaq imkanı verir. Bundan sonra daha əvvəl heç vaxt edilməmiş təcrübələri həyata keçirmək mümkün olacaq.
KMT-dən Hjalti Páll Inqólfsson New Scientist-ə deyib: "Yerin qabığını qazmaq və maqmaya çatmaq bizə böyük məlumat verəcək. Ümid edirik ki, əvvəllər heç vaxt edilməmiş bir şey edəcəyik və heç olmasa temperaturun birbaşa ölçülməsini əldə edəcəyik."
Bu planın uğur qazanması üçün bir çox maneələri aşmaq lazımdır. Bunlara bu kameraların həddindən artıq istiliyinə və asidik təbiətinə tab gətirə bilən zondlar və sensorlar hazırlamaq daxildir. Hər şey planlaşdırıldığı kimi getsə, qazma işləri 2026-cı ildə başlaya bilər.
İllər ərzində daha çox tədqiqat planlaşdırılır. Krafla bölgəsinin təbiəti maqma kamerasına materik qabığının necə formalaşması haqqında bizə yeni məlumatlar təqdim etməyə imkan verəcək. O, həmçinin mütəxəssislərə oxşar vulkanlarda vulkan püskürmələrinin nə vaxt baş verə biləcəyini daha dəqiq proqnozlaşdırmağa imkan verəcək.
Həm də təmiz enerji bucağı var. İkinci quyunun 2028-ci ildə qazılması planlaşdırılır. Ultra yüksək təzyiqdə saxlanılan ultra isti su turbinləri hərəkətə keçirəcək və biz təbiətin bizə təqdim etdiyi enerji ilə enerji istehsal edə biləcəyik.
"İmkanlar sonsuzdur. Etməli olduğumuz şey bu vəhşi heyvanı idarə etməyi öyrənməkdir" deyir Ingolfsson.
Aysun / Demedia.az
