Qeyri-adi PLANET: 900 işıq ilindən az məsafədə...
Astronomlar 900 işıq ilindən az məsafədə nəhəng fırtına siklonları ilə fırlanan planet tapıblar.
Demedia.az xəbər verir ki, Hubble Kosmik Teleskopunun müşahidələri əsasında tapılan planet, ulduzuna baxan hissə ilə qaranlıq hissə arasında böyük temperatur fərqləri və dağıdıcı fırtınalar nəticəsində sözün əsl mənasında parçalanır.
WASP-121b və ya məlum olduğu kimi Tylos öz ulduzuna o qədər yaxındır ki, onun yuxarı atmosferi 1900°C-yə çata bilir.
Bu “cəhənnəm” dünyasını təsəvvür etmək üçün NASA və Avropa Kosmik Agentliyinin dəstəklədiyi bir qrup elm adamı aşağıdakı videonu hazırlayaraq, xarici planetdə havanın necə göründüyünü açıqlayıb. Aşağıdakı videonun həqiqətən xaotik göründüyünü düşünürsünüzsə, sizə əvvəlcədən məlumat verək; Aşağıdakı video hava şəraitini aydın görmək üçün yavaşlamışdır.
Təbii ki, Tylos ekzoplanet deyil ki, biz Yer kürəsini tərk edib koloniyalaşdıraq. Ancaq mütəxəssislər ekzoplanetlərdə havanı öyrənməyi belə öyrənə bilərlər. Beləliklə, araşdırmalarla gələcəkdə daha uyğun iqlimə malik planetləri tapmaq mümkün olacaq.
Tylos haqqında bu kəşfi etmək üçün beynəlxalq komanda yaradılıb və Hubble tərəfindən 2016, 2018 və 2019-cu illərdə çəkilmiş arxiv şəkilləri yenidən işlənib. Məlumatlardan istifadə edərək tədqiqatçılar müxtəlif vaxtlarda atmosferin kimyasını, temperaturunu və buludlarını ətraflı araşdırıblar. Komanda daha sonra bu qeyri-adi hava modelini modelləşdirmək üçün kompüter simulyasiyalarından istifadə edib.
Bu günə qədər kəşf edilən və ekzoplanet olduğu təsdiqlənən bu “aləmlərin” sayı 5566-ya yüksəlib. Bundan başqa, ekzoplanet olub-olmaması araşdırılan 10 min namizəd göy cismi də var.
Bu artan say kainatda mövcud olduğu düşünülən planetlərin sayının çox kiçik bir hissəsidir. Milyardlarla qalaktikaları ehtiva edən kainat, yəqin ki, trilyonlarla ulduzu da ehtiva edir. Əksər ulduzların ən azı bir və ya daha çox planeti olan bir sistemi varsa, bu, ağlasığmaz sayda planetdir.
Yeri gəlmişkən, mövzumuz Tylos "ultra-isti Yupiter" kimi təsvir olunur. Yupiterdən çox böyük olan ekzoplanet öz ulduzuna son dərəcə yaxın yerləşir. Beləliklə, planetin 1 ili demək olar ki, 1,5 Yer gününə bərabərdir.
Tylos hər araşdırması ilə bunun daha da maraqlı bir yer olduğunu ortaya qoymağı bacarır. 2022-ci ildə aparılan bir araşdırmada elm adamları planetin qaranlıq tərəfində maye qiymətli daşlardan ibarət "yağışlar" olan metal buludların olduğunu düşünürdülər.
Planet ulduzundan gələn yüksək ultrabənövşəyi şüalar atmosferin yuxarı təbəqəsini qızdıraraq maqnezium və dəmir elementlərinin buxarlanmasına və qaz halında kosmosa qaçmasına səbəb olur. Bundan əlavə, ulduzdan yaranan cazibə qüvvəsi o qədər güclüdür ki, planeti Amerika futbol topu şəklinə çevirir.
Aysun / Demedia.az
