Yaponlar Aya enməyi bacardılar - BƏS SONRA?
Yaponiya Aya enən beşinci ölkə oldu, lakin missiyanın davamında son sözü Günəş deyəcək.
Demedia.az xəbər verir ki, Yaponiya Aerokosmik Agentliyi (JAXA) robot kosmik gəminin yanvarın 20-də CET vaxtı ilə 18:20-də Ay səthinə endiyini açıqlayıb. Bununla belə, o da açıqlanıb ki, yerin elektrik enerjisi istehsal edən günəş panellərindən asılı olaraq Yerlə nəqliyyat vasitəsi arasındakı əlaqənin nə qədər davam edəcəyi barədə hələ dəqiq məlumat yoxdur.
JAXA-nın son məlumatına görə, Ayı Tədqiq etmək üçün Ağıllı Eniş Vasitəsi (SLIM) adlı kosmik gəmi hazırda yalnız onun üzərindəki akkumulyatorla işləyir. Günəşin bucağı avtomobilin günəş panellərinə kifayət qədər enerji verə biləcək bir mövqeyə çatarsa, cihazın işləmə müddəti də artacaq.
JAXA-nın baş direktoru Hitoşi Kuninaka mövzu ilə bağlı bu açıqlamanı verib: "Batareya bitsə və SLIM bütün gücünü itirsə belə, panellər günəş işığını tutsa, vasitə özünü yenidən işə salacaq. Beləliklə, biz də bu əməliyyatı davam etdirə biləcəyik. İNCE."
SLIM missiyası 7 sentyabr 2023-cü ildə Yaponiyadakı Taneqaşima Kosmik Mərkəzindən buraxılıb. Kosmosa buraxıldıqdan 4 ay sonra ekipajsız kosmik gəmi Şioli kraterinin yamaclarına endi.
JAXA-nın bu eniş yerini seçməsinin səbəbi Ayın necə əmələ gəldiyinə dair ipucu verə bilməsi idi. Ayın əmələ gəlməsi ilə bağlı ən çox qəbul edilən nəzəriyyə, ilk dövrdə nəhəng bir cismin Yerlə toqquşmasından, Yerdən ayrılan hissəsinin soyuyaraq orbitə yerləşməsindən sonra əmələ gəlməsidir. Bu nəzəriyyə doğrudursa, Ayın nüvəsini əhatə edən hissə Yerdəki qayalara bənzər bir quruluşa sahib olmalıdır. Astronomların fikrincə, Aydakı bu kraterin yaxınlığında səthdə Ayın əsas qabığından şüalanan fraqmentlər ola bilər və gələcək tədqiqatlar üçün nümunələr verə bilər.
SLIM missiyasının əsas məqsədi 90 metrdən daha dəqiqliklə eniş etmək idi. Bu günə qədər enişlərdə hədəflər ümumiyyətlə təxminən 2,5 kvadrat kilometr ərazilər olub. Bu məqsədə çatmaq üçün avtomobil avtomobilin yerini müəyyən etmək üçün foto uyğunlaşdırma texnologiyasından istifadə edir. Uyğunluq alqoritminin cəmi bir neçə saniyə işləmə müddəti tələb etdiyi bildirilir. Bu alqoritmin işlək olub-olmadığı hələ aydın deyil. JAXA-nın gələn həftə missiya haqqında daha çox təfərrüatları ictimaiyyətə açıqlayacağı gözlənilir.
JAXA-nın kosmik gəmisinin Şioli kraterinin yaxınlığında olduğu güman edilir.
JAXA-nın Ay uğuru, yanacaq sızması səbəbindən Aya çata bilməyən Amerika şirkəti Astrobotic Technologies-in Peregrine kosmik gəmisinin Yer atmosferinə yenidən daxil olması və parçalanmasından bir gün sonra baş verib. İçərisində müxtəlif NASA alətlərinin də olduğu vasitə 10 gün kosmosda səyahət etdi, lakin problem üzündən Aya çatmadan Yerə qayıtdı.
Mövzu ilə bağlı təşkil edilən mətbuat konfransında Astrobotic şirkətinin baş direktoru Con Thornton problemin yanacaq çənindəki təzyiqin sızmasına səbəb olan nasaz klapandan qaynaqlandığını bildirib.
NASA-nın Astrobotic kimi müxtəlif kosmik şirkətlərlə Kommersiya Ayına Yük Yükü Xidmətləri (CLPS) missiyaları üçün müqavilələri var. Astrobotic-in bu missiyası CLPS-in ilk missiyası kimi də əhəmiyyətli idi.
CLPS ilə özəl sektordan olan şirkətlərin Aya müxtəlif faydalı yüklər aparması, eksperimentlər keçirməsi və yeni texnologiyalar sınaması gözlənilir. Bu müqavilələrlə Amerika kosmik agentliyi Artemida missiyası ilə Aya astronavt göndərməzdən əvvəl peykimizə müntəzəm səfərləri standartlaşdırmağa çalışır.
İlk ekipajsız Aya enişindən təxminən 60 il keçdi, lakin yumşaq eniş hələ də problem olaraq qalır. Ay son dərəcə nazik bir atmosferə malikdir, buna görə də sürətlə yaxınlaşan kosmik gəmini yavaşlatmaq üçün heç bir təsiri yoxdur. Ancaq Yer kürəsində olduğu kimi GPS sistemi olmadığı üçün hər hansı bir kosmik gəminin hara enəcəyini dəqiq müəyyən edən sistem yoxdur.
Aysun / Demedia.az
