İnanılmaz kəşf! - Marsdakı altıbucaqlı formalar

NASA-nın Curiosity roveri Marsda Sharp dağının üzərindən keçərkən qəribə çatlamış ərazi aşkar edib.

Demedia.az xəbər verir ki, planetimizdən 225 milyon km uzaqlıqda yerləşən bu qurudulmuş palçıqdakı maraqlı naxışlar geoloqlar üçün maraqlı kəşfdir. Çünki altıbucaqlı naxış əmələ gətirən bu çatlar bölgənin fasilələrlə yaş və quru dövrlərdən keçdiyini göstərir.

Alimlər düşünürlər ki, bu cür ətraf mühit dəyişiklikləri (eynilə Yerdəki kimi) mikroorqanizmlərin əmələ gəlməsi üçün lazım olan kimyəvi reaksiyaları işə salır.

Bəli, indiyə qədər tədqiqatçılar Marsda həyatın çoxdan mövcud ola biləcəyinə dair çoxlu sübutlar tapıblar. Ancaq bu yeni geoloji tapıntıların bütün bunlardan çox daha əhəmiyyətli olduğu düşünülür. Çünki tapıntılar Qırmızı Planetdə həyatın yaranmasına imkan yarada biləcək ətraf mühit şəraitini ortaya qoyur.

Fransadakı Astrofizika və Planetologiya Tədqiqat İnstitutundan Uilyam Rapin açıqlamasında deyib: “Bu, Marsın qədim iqliminin Yerə bənzər müntəzəm nəm-quru dövrələrə malik olduğunu gördüyümüz ilk konkret sübutdur. "Ancaq daha da əhəmiyyətlisi, yaş-quru dövrlər həyata gətirib çıxara biləcək molekulyar təkamül üçün dəstəkləyici, bəlkə də zəruridir."

Rapin də daxil olmaqla bir qrup tədqiqatçı Nature jurnalında bu qəribə nümunənin qədim Marsda baş verən nəm-quru dövrələrin ilk sübutunu necə təqdim etdiyini təsvir edən bir məqalə dərc etdi.

Yaş-quru dövrlər həyata gətirib çıxara biləcək molekulyar təkamül üçün dəstəkləyici, bəlkə də zəruridir.

Curiosity gillə zəngin təbəqə ilə sulfat adlanan duzlu maddələrlə dolu başqa bir təbəqə arasındakı keçid zonasını araşdırarkən palçıq çatlarını tapdı.

Gil mineralları suda əmələ gəlməyə meylli olsa da, su buxarlanan kimi sulfatlar əmələ gəlir. Araşdırmalara görə, bu aralıq bölgə Sharp dağının yerləşdiyi Qale kraterindəki göl və çayların çəkilməyə başladığı dövrün izlərini əks etdirir.

Bəs bu formalar necə yaranıb?

Alimlərin fikrincə, palçıq quruduqca büzülür və T şəklini alır. Rütubət qayıtdıqdan sonra həmin naxışlar yenidən yumşaldı, T-ni Y-yə çevirdi və altıbucaqlılar əmələ gətirdi.

Geoloqlar bildirirlər ki, bölgədə çökən çöküntülər daim yeni altıbucaqlılar əmələ gətirir. Curiosity, çatların kənarlarında onların aşınmasının qarşısını alan duzlu təbəqə tapdı və bu, bu formaların milyardlarla il yaşaya biləcəyini izah edir.

Alimlər Yerdə həyatın necə başladığını dəqiq bilmirlər. Ancaq möhkəm bir nəzəriyyə, yaş və quru şərait arasında alternativ mikroblar üçün lazımi mühit yaratdığını göstərir. Bunlar sadə, ibtidai və canlı varlıqlardır. Biologiyanın bu ilk molekullarına karbon əsaslı polimerlər, o cümlədən nuklein turşuları daxildir.

Palçıq quruduqca kiçilir və T şəklini alır. Rütubət geri qayıtdıqda, naxışlar yenidən yumşalır və altıbucaqlılar yaratmaq üçün y-yə çevrilir. Şəkil: NASA / JPL-Caltech / MSS
Marsda tapılmayan tektonik plitələr planetin səthini formalaşdırdığı üçün Yerimizdə erkən tarixin izləri itib. Marsda palçıq çatlarını tədqiq etməklə alimlər təkcə Qırmızı Planet haqqında deyil, həm də Yerdəki həyatın mənşəyi haqqında daha çox məlumat əldə etməyə ümid edirlər.

"Bu planetdə həyatın yaranmasına səbəb ola biləcək təbii proseslərin izləri hələ də var" deyir Rapin.

"Mars kimi bir planetlə qonşu olduğumuz üçün çox şanslıyıq".

Aysun / Demedia.az