Qlobal problemlərə qarşı İNANILMAZ ÜSUL
Şübhəsiz ki, 2023-cü il Süni İntellekt sahəsində mühüm inkişaflar və müzakirələr ili olmuşdur.
Demedia.az xəbər verir ki, İngilis dili lüğəti naşirləri süni intellektlə əlaqəli konseptləri “İlin sözü” seçiblər. İngilis nəşriyyatçısı Collins ilin sözü kimi "AI - AI" i seçdiyi halda, Kembric "hallucinate" sözünə üstünlük verib. Süni intellekt zaman-zaman yalan məlumat yarada bildiyi üçün amerikalı naşir Merriam-Webster “orijinal” sözünə üstünlük verib və hazırda real və saxta arasında fərqin azaldığını bildirib.
Xəbərlərdə üstünlük təşkil edən ChatGPT kimi “böyük dil modelləri”ndə (LLM) böyük irəliləyişlə 2023-cü il süni intellektdə demək olar ki, 70 illik işin öz bəhrəsini verdiyi ildir. Generativ AI-nin rəqəmsal məzmun yaradıcıları arasında yaratdığı həyəcanı bir kənara qoysaq, AI-nin tarixi təkamülünü qəbul etmək çox vacibdir. Bu inkişaf elm adamlarının davamlı böyümə və tərəqqi üçün əhəmiyyətli problemləri həll etmək səyləri ilə formalaşmışdır.
Kütləvi məlumatları emal etmək, proqnozlaşdırıcı modellər yaratmaq və tapşırıqları avtomatlaşdırmaq qabiliyyəti ilə AI qlobal problemlərin həlli üçün güclü bir vasitə kimi ortaya çıxdı. Səmərəli, sərfəli, uyğunlaşa bilən həllər təqdim etməklə, süni intellekt əvvəllər qorxulu sahələrdə əhəmiyyətli dəyişiklik yarada bilər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq üçün həlledici mərhələyə qədəm qoyarkən, süni intellekt üzrə nailiyyətlər qlobal ictimaiyyətin hərəkətə keçməsi üçün yeni imkanlar yaradır.
Süni intellekt artıq səhiyyə sahəsindəki inkişaflara dərindən təsir edir. Süni intellektin köməyi ilə biz qeyri-adekvat səhiyyə sahəsində, xüsusən də orta və aşağı gəlirli ölkələrdə potensial boşluqları doldura bilərik. Baxım və xəstəliklərin idarə edilməsinə çıxış da mühüm problemlərdir və süni intellektin bu sahədə də təklif edəcəyi çox şey var.
Bundan əlavə, süni intellektə əsaslanan dərman kəşfləri həyəcan verici səviyyəyə çatıb. 2023-cü ilin dekabrında MIT və Harvard alimləri süni intellektin milyonlarla kimyəvi birləşmənin öyrənilməsində mühüm rol oynadığını elan etdilər. Bu, iki müxtəlif növ dərmana davamlı bakteriyaları aradan qaldıra bilən antibiotiklərin müəyyən edilməsinə səbəb oldu.
Digər maraqlı tədqiqat nəticəsi göstərir ki, süni intellekt və superkompüterlərdən istifadə etməklə kəşf edilən maddə batareyalarda istifadə olunan litiumun miqdarını 70 faiz azalda bilər. Tədqiqat aparan Microsoft 23 milyon potensial element arasında uyğun materialların sayını cəmi bir neçə gün ərzində “bir neçə yüz namizədə” endirə bildi. Ənənəvi laboratoriya üsullarından istifadə edilsəydi, müayinə prosesi illərlə davam edə bilərdi.
Bu inkişaflar süni intellektdən istifadənin yeni və ya alternativ materialların və dərmanların axtarışını necə genişləndirdiyini göstərir. Süni intellekt açıq şəkildə bu qlobal problemlərin həllinə kömək edəcək gücə malikdir.
2023-cü ilin sentyabrında BMT-nin təşkil etdiyi tədbirdə süni intellekt sahəsinin aparıcı adları və bir çox ölkədən rəsmilər bir araya gələrək süni intellektin əsas prinsiplərini dəstəklədiklərini açıqladılar. Onların bəyanatları inklüziv və dayanıqlı inkişafı təşviq etmək məqsədi ilə həyatın yaxşılaşdırılmasında, fərdlərin səlahiyyətlərinin artırılmasında, ekoloji dayanıqlığın yaxşılaşdırılmasında və yoxsulluğun və bərabərsizliyin azaldılmasında AI-nin müsbət təsirini vurğuladı. Ancaq vacib bir xəbərdarlıq da var idi. Bu, süni intellektin sürətli inkişafını nəzərə alsaq, inkişaf etməkdə olan dünyanın geridə qala biləcəyi və süni intellekt kifayət qədər məsuliyyətli və əhatəli şəkildə inkişaf etdirilməsə, bu, bərabərsizliyi pisləşdirə və cəmiyyəti poza biləcəyinə dair xəbərdarlıq idi.
Ötən ilin böyük həyəcanından sonra 2024-cü il süni intellektin audit və etika sahəsində hara getməsi ilə bağlı müzakirələr ili olacaq. Bununla belə, süni intellektin təqdim etdiyi imkanlar bütün dünyanın xeyrinə istifadə edilərsə, biz daha qısa müddətdə planetimiz üçün daha yaxşı addımlar ata bilərik.
Aysun / Demedia.az
