Həyatın yaranması ilə bağlı yeni NƏZƏRİYYƏ
Planetimizdə həyatın necə yarandığına dair çoxsaylı nəzəriyyələr var.
Demedia.az xəbər verir ki, bir çox elm adamı meteoritlərin planetimizə lazım olan əsas komponentləri daşıdığını düşünür. Ancaq yeni bir araşdırma bu tezizə qarşı çıxır və planetimizdə həyatın başladığını göstərir.
Parisdə Sorbonna Universiteti tərəfindən aparılan yeni bir araşdırma Türkiyə, Peru və İtaliya bölgələrində baş verən 'vulkanik şimşəklərin' həddindən artıq azotun meydana gəlməsində mühüm rol oynadığını və beləliklə, ilk həyat formalarının doğulmasını asanlaşdırdığını ortaya qoyur.
Sorbonnada atmosfer elmləri üzrə ekspert, tədqiqatın aparıcı müəllifi Slimane Bekki, "Fərqli imkanlara baxdığınız zaman, ən çox ehtimal olunan vulkanik ildırımdır" dedi. "Biz bilirik ki, böyük bir vulkan püskürəndə çoxlu ildırım çaxır" dedi.
Vulkanik şimşək, tufanlarda gördüyümüzdən fərqli olaraq, vulkanın püskürməsi nəticəsində yaranan kül və su ilə zəngin tüstü hissəciklərinin elektrikləşməsi nəticəsində yaranır.
Tonqa vulkanı 2022-ci il yanvarın 15-də elə bir güclə püskürdü ki, 57 kilometr hündürlüyünə çataraq indiyə qədər qeydə alınmış ən yüksək vulkan püskürməsini yaratdı. Bundan əlavə, elm adamları indiyə qədər ən sıx ildırım sürətlərini qeyd etdilər.
Alimlərin fikrincə, həyat üçün əvəzolunmaz element olan azot ildırımla birləşdikdə oksigenlə reaksiyaya girərək azot oksidi əmələ gətirir və daha sonra torpağa buraxılaraq həyatın yaranması və inkişafı üçün münbit zəmin yaradır. Vulkanların əhəmiyyəti onların RNT və DNT-nin tikinti bloklarından biri olan azotu "açmaq" qabiliyyətindədir.
Araşdırmalar çərçivəsində Bekki və komandası qədim vulkanik xarabalıqlara ev sahibliyi etdiyi bilinən əraziləri ziyarət etmək qərarına gəlib. Türkiyə, Peru və İtaliyada çöl tədqiqatları aparan və material nümunələrini tədqiq edən alimlər; O, azotun kükürd və xlorla oksidləşməsi nəticəsində əmələ gələn və mənbəyi vulkan olan xeyli miqdarda nitrat tapıb. Araşdırmalar göstərir ki, torpaqda aşkar edilən böyük miqdarda nitrat atmosferdə birbaşa vulkan deyil, ildırım çaxması nəticəsində əmələ gəlib.
Meksikadakı Colima vulkanı. Sergio Tapiro 2015-ci ildə Dünya Mətbuat Fotoşəkilləri Müsabiqəsində "Təbiətin Gücü" adlı bu fotoşəkili ilə mükafat almışdır.
Əslində, vulkanların mümkün rolunu araşdırmadan əvvəl çoxlu araşdırmalar aparılmışdır. Azot həyat üçün çox vacib olduğundan və ildırım çaxmaları azotun reaksiyasına səbəb ola biləcəyi üçün elm adamları milyardlarla il əvvəl ildırım vurmasının azotu torpağa buraxaraq, Yer kürəsində həyatın başlanmasına töhfə verdiyini düşünürdülər.
Yeni araşdırmanın müəlliflərinin fikrincə, Yerdə həyatı aktivləşdirən təkcə fırtınaların yaratdığı ildırım deyil, həm də püskürən vulkanların yaratdığı vulkanik ildırımlardır. Proceedings of the National Academy of Sciences jurnalında dərc olunan məqalədə tədqiqatçılar bildirirlər ki, bu tədqiqat geniş miqyaslı azot fiksasiyasının ilk sahə sübutudur.
Vulkanlar təbiətin gücünün və qəzəbinin sadəcə heyranedici simvolları deyil, onlar Yer üzündə həyatın yaranmasında həlledici amillər ola bilər. Bu təməlqoyma tədqiqatı təkcə Yer üzündə həyatın yaranmasına kömək edə biləcək atmosfer prosesləri haqqında məlumat verməklə yanaşı, həm də vulkanik ildırımın bu mürəkkəb tapmacaya unikal töhfələrini vurğulayır.
Aysun / Demedia.az
