280 milyon illik qədim canlı...

Tədqiqatçı Valentina Rossi '280 milyon illik sürünən fosili' üzərində işləyərkən onun dərisində çox qəribə bir şey gördü: Bu, qara boyanın izi idi.

Demedia.az xəbər verir ki, 1931-ci ildə İtaliya Alp dağlarında aşkar edilən fosildə Perm dövrünə (dinozavrlardan əvvəl, super qitə Pangea qəribə və qorxulu canlılarla dolu olduğu zaman) qorunmuş yumşaq toxumaların olduğu güman edilirdi. Alimlər kəşf edilən növə bir ad verdilər və onun hansı sürünən olduğunu anlamağa çalışdılar.

Lakin araşdırma zamanı Rossi qaya üzərində yumşaq toxuma olmadığını müşahidə edib. Sürünənlərin bədəni olduğu düşünülən şey, o deyir ki, əsasən yalnız boyadır (bəlkə də qayaya basdırılmış bir neçə sümüyü qorumaq üçün hansısa mərhələdə tətbiq olunur). Bu saxtalaşdırmanın nə vaxt həyata keçirildiyi məlum deyil. Lakin Rossi boyanın altında həqiqətən nə olduğunu öyrənmək üçün araşdırmasını davam etdirmək niyyətindədir.

Avropalı alimlər qrupu bu yaxınlarda Paleontology jurnalında dərc olunan məqalədə araşdırmanın nəticələrini paylaşıb. Tədqiqatın aparıcı müəllifi Rossi Washington Post qəzetinə deyib: “Bu, böyük sürpriz oldu. Çünki heç kim dərinin sadəcə boya ola biləcəyini ağlına belə gətirməmişdi”.

Təxminən bir əsrdir ki, alimlər bunun üzərində işləyirlər
Təxminən 2020-ci ildə tədqiqatçılar İtaliya Alp dağlarında qayaların və heyvanların tarixini araşdırmağa başladılar. Həmin bölgədəki nadir sürünən fosillərindən biri təxminən 90 il əvvəl bir mühəndis tərəfindən aşkar edilmişdir. Qaya üzərindəki sürünənlərin təxminən 20 sm uzunluğunda incə bədəni, barmaqları və kiçik başı var idi.

1900-cü illərin ortalarında elm adamları bu sürünən Tridentinosaurus antiquus adını verdilər. Tədqiqatçılar inanırdılar ki, sürünənlərin yumşaq toxumaları elm adamlarının əvvəllər fosilləri qorumaq üçün istifadə etdikləri lak və ya lak ilə örtülmüşdür. Fosil təxminən 280 milyon il əvvələ aid edildi, çünki o dövrə aid qayaların arasında tapıldı. O, İtaliyanın Padua şəhərindəki muzeydə qorunub saxlanılıb və indi də oradadır.

Uzun illər T. antiquus sürünən qrupuna aid olduğunu müzakirə edən elm adamları, nəhayət, Perm dövründə yaşamış nəsli kəsilmiş Protorozauriya qrupuna qərar verdilər.

Rossi 2010-cu ildə Roma Sapienza Universitetində geologiya elmləri üzrə təhsil alarkən fosildən xəbərdar olub. T. antiquus əvvəlki tədqiqatların mövzusu olsa da, Rossi yumşaq toxumaları etibarlı şəkildə tədqiq edə bilən texnologiyanın yalnız son on ildə əldə edildiyini vurğulayır.

Tədqiqatçılar mikroskoplar və ultrabənövşəyi şüalardan istifadə edərək, sürünənlərin görünüşünü, yaşayış yerini və qohumlarını üzə çıxarmaq ümidi ilə 2021-ci ilin əvvəlində fosili tədqiq etməyə başladılar.

İrlandiyadakı Cork Universitet Kollecinin tədqiqatçısı Rossi deyir: “Biz hamımız bu layihəyə fosilin real olduğunu düşünərək başladıq. Lakin yaxın günlərdə onları böyük sürpriz gözləyirdi. Fosillər adətən ultrabənövşəyi şüalar altında rəngarəng görünməsə də, Rossi sürünənlərin bədəninin sarı olduğunu gördü; tez-tez boya ilə əlaqəli bir rəng idi. Gəlin Rossidən sonra nə baş verdiyini eşidək:

Tridentinosaurus antiquus indiki Alp dağlarının olduğu Perm dövründə (299-252 milyon il əvvəl) yaşamış kiçik kərtənkələbənzər sürünən idi. 1931-ci ildə kəşf edilən nümunə “karbonlaşmış dəri izləri”nə görə çox qiymətli idi. Nəsillər boyu paleontoloqlar fosilin real olduğunu, bəlkə də indiyə qədər kəşf edilmiş ən qədim heyvan mumiyası olduğunu düşünürdülər. Buna səbəb bu cür qorunmanın nadir olması idi.

Fosil kitablara və məqalələrə mövzu olmuş, lakin müasir texnikalarla heç vaxt ətraflı şəkildə araşdırılmamışdır. Mütəxəssislər fosilin hansı sürünən qrupuna aid olduğundan əmin deyildilər. Rossi deyir: “Tədqiqatımız alimlər arasında bu və digər uzun müddət davam edən mübahisələri həll etməyə ümid edirdi.

Tədqiqatlar göstərir ki, dəridə heç bir bioloji quruluş izi yoxdur
Tədqiqatçılar bir ildən çox araşdırmadan sonra bədəndəki materialın 20-ci əsrdən əvvəl tarixi rəsmlərdə istifadə edilən və yandırılmış heyvan sümüklərindən hazırlanmış qara sümük boyası olduğunu müəyyən etdilər. Rossi bunun nə demək olduğunu izah edir:

“Ümid edirdik ki, örtük təbəqəsinin altında orijinal yumşaq toxumalar hələ də yaxşı vəziyyətdədir. Lakin kimyəvi üsullar aşkar etdi ki, material həqiqətən heyvan sümüklərindən hazırlanmış qara boya növünə uyğun gəlir, yəni dəri həqiqətən tamamilə saxtadır. "Təəssüf ki, bu, orijinal fosilin əslində necə göründüyünü heç vaxt bilməyəcəyimiz deməkdir."

Rossi sözügedən sürünən fosilinin qəsdən dəyişdirilməməsi ehtimalına da diqqət çəkir. O deyir ki, kimsə qədim fosildən qalanları qorumağa çalışıb, çünki hələ də xilas edilə bilən bəzi hissələr var idi.

Aysun / Demedia.az