Mağaradan çıxan gündəlik: "Pramidaları qullar yox, fəhlələr tikib"
Dünyanın ən sirli tikililəri arasında yer alan Misir Piramidaları öz sirrini qorumağa davam edir.
Demedia.az xəbər verir ki, piramidalar haqqında biliklərimiz hər gün yenilənsə də, əslində çox məhdud məlumatımız var idi. Ancaq 2013-cü ildə Qırmızı dənizin Misir sahilindəki Vadi əl-Carfda əhəngdaşı mağaralarında gizlənmiş dünyanın ən qədim papirusu həqiqət olduğunu bildiyimiz hər şeyi tamamilə dəyişdi! Bəs, işçilərin maaşlarından tutmuş yedikləri yeməklərə qədər bütün detalları özündə əks etdirən bu papiruslarda hansı məlumatlar var idi?
“Qırmızı dəniz tumarları” adlanan bu papiruslar Vadi əl-Carfın 4000 illik tarixini əhatə edir, eyni zamanda Firon Xufunun Böyük Piramidasının tikintisində iştirak etmiş Merer adlı bir adamın hesablarını ehtiva edir. Vadi əl-Carfın piramidaların tikintisində istifadə olunan materialların ticarəti üçün iqtisadi mərkəz olduğunu ortaya çıxarmaqla yanaşı, papirusun ən mühüm məqamı tikintidə komanda rəhbəri kimi çalışan Mererin gündəliyi idi. Bu gündəliklər 2013-cü ildə qazıntı zamanı tapılana qədər təxminən 4500 il səhrada tapılmağı gözləyirdi.
Merer işçi qrupunun rəhbəri kimi öz gündəliyində komandasının fəaliyyətinin qeydlərini aparırdı. Bu, Böyük Piramidanın tikintisi zamanı onun komandasının üç ay ərzində gördüyü işlərin gündəlik rekordu idi. Mererin komandası Misir ətrafında səyahət edən və Böyük Piramidanın tikintisi ilə bağlı bütün tapşırıqların yerinə yetirilməsinə cavabdeh olan təxminən 200 işçidən ibarət idi. Ən maraqlıları arasında piramidanı örtmək üçün istifadə edilən əhəngdaşı blokları da var idi. Merer komandanın onları Turadakı karxanalardan necə çıxardığını və qayıqla Gizaya gətirdiyini ətraflı şəkildə qeyd etdi.
Mererin adamları əhəngdaşı bloklarını qayıqlara yükləyir, onları Nil çayına aparır və Gizaya aparılmazdan əvvəl inzibati ərazidə onların sayılmasına tamaşa edirdilər. Karxanadan piramidanın yerləşdiyi yerə qədər olan yol gündəlikdə belə qeyd olunub:
25-ci gün: Müfəttiş Merer gününü Turanın cənubunda za (komandası) ilə birlikdə daş daşımaqla keçirir. Gecəni Turanın cənubunda keçirir.
26-cı gün: Müfəttiş Merer öz zatı ilə Turanın cənubundan daş bloklarla dolu Axet-Xufuya (Böyük Piramida) doğru yola düşür. O, gecəni Şe-Xufuda [Qizadan bir qədər əvvəl kəsilmiş daşların saxlandığı yerin yerləşdiyi inzibati rayon] keçirir.
27-ci gün: Şe-Xufu gəmisinə minin, daşlarla yüklənmiş Axet-Xufuya gedin, gecəni Axet-Xufuda keçirin.
Ertəsi gün Merer və işçiləri yeni bir daş daşımaq üçün daş karxanasına qayıtdılar.
Gün 28: Səhər Axet-Khufu yola salın; cənub çayı ilə Tura tərəf.
29-cu gün: Müfəttiş Merer gününü Turanın cənubunda za ilə daş çəkərək keçirir; Turanın cənubunda gecələyir.
30-cu gün: Müfəttiş Merer gününü Turanın cənubunda za ilə daş çəkərək keçirir; Turanın cənubunda gecələyir.
Mererin gündəliyi hətta piramidanın memarlarından biri haqqında fikir verirdi. Firon Xufunun ögey qardaşı Ankhhaf şahın bütün işlərini idarə edən şəxs idi. Papirus fraqmentlərinin birində Ankhhaf belə qeyd edilmişdir:
"24-cü gün: Müfəttiş Merer günü [itkin mətni] elit vəzifələrdə olan insanlar, aper dəstələri və Ro-Şe Xufunun hökmdarı nəcib Ankh-haf ilə problem etməklə keçirir."
Merer həmçinin ekipajının necə maaş aldığını diqqətlə izləyirdi. Firon Misirində valyuta olmadığı üçün maaş ödənişləri ümumiyyətlə taxıl tədbirləri ilə həyata keçirilirdi. Bir əsas vahid var idi: rasion. Onlar bu ödənişi işçi və inzibati kateqoriyaya görə alıblar. Papiruslara görə, işçilərin əsas ödənişi pivə ilə birlikdə istehlak edilən hedj (mayalı çörək), pesem (düz çörək), müxtəlif ətlər, xurma, bal və paxlalı bitkilərdən ibarət idi. Mütəxəssislərin fikrincə, Mererin gündəliklərində və Qırmızı dəniz kitabçalarında piramidaları tikən işçilərin əsarət altına alındığı iddiası ilə ziddiyyət təşkil edən məlumatlar var. Mütəxəssislər deyirlər ki, Mererin təfərrüatlı ödəniş qeydləri göstərir ki, piramida qurucuları xidmətlərinə görə təzminat alınan ixtisaslı işçilərdir.
Aysun / Demedia.az
