Bu, əvvəllər heç vaxt görülməyib...
İndiyə qədər görülmüş ən böyük superkütləli qara dəlik cütü 750 milyon işıq ili uzaqlıqdakı qalaktikada aşkar edilib.
Demedia.az xəbər verir ki, aşkar edilmiş qara dəliklərin ümumi kütləsi Günəşin kütləsindən 28 milyard dəfə çoxdur.
Təkcə bu kütləyə çatan və onu aşan qara dəliklər olsa da, B20402+379 adlı qalaktikadakı cüt tapılan cütlər arasında ən böyüyüdür.
Qara dəliklərin bu qədər nəhəng ölçülərə çatdığı sirli mərhələlər hələ tam məlum deyil. Nisbətən daha kiçik qara dəliklər yanacaqlarını tükənmiş nəhəng ulduzların çökən nüvələrindən əmələ gəlir. Bu nəhəng ölçülü olanlar çox güman ki, bir-biri ilə toqquşaraq əmələ gəlir.
Bu nöqteyi-nəzərdən, nisbətən kiçik qara dəliklərin daha böyük ölçülərə çatmaq üçün birləşməsinin belə kütləvi olanlarda da eyni şəkildə baş verdiyi düşünülür. Beləliklə, kütlələri Günəşinkindən milyardlarla dəfə böyük olan nəhəng qara dəliklərin əmələ gələcəyi proqnozlaşdırılır. Bununla belə, bu nəzəriyyə ilə bağlı potensial problem var.
Cütləşmiş qara dəliklər getdikcə yaxınlaşaraq bir-birinin orbital momentumunu kəsirlər. Lakin onlar təqribən 3,2 işıq ili (1 parsek) məsafəyə çatdıqda təcil itirməyə yer qalmır və yaxınlaşma yavaşlayır. Nəticədə iki qara dəlik müəyyən məsafədə hərəkətsiz qalır. Bu "son parsek problemi" adlanır.
Stanford Universitetindən astrofizik Tirt Surtiyə görə, B2 0402+379 qalaktikasındakı qara dəlik cütü bu “son parsek problemi”nin ən yaxşı görünən nümunəsidir.
Araşdırmanın nəticələrinə görə, bu qalaktika bir növ “fosil” qalaktikasıdır. Bir zamanlar qalaktikalar qrupunu ehtiva edən bu ərazi zamanla bir-biri ilə toqquşaraq B2 0402+379-u əmələ gətirir. Ehtimal olunur ki, toqquşan qalaktikalardakı qara dəliklər də qalaktika mərkəzinə düşür və nəticədə bu ikili qara dəlik sistemini əmələ gətirir.
Bu iki qara dəlik arasındakı məsafə "son parsek problemi"ndə olduğu kimi qısa olmasa da; düz 24 işıq ili və ya 7,3 parsek. Bu yaxınlıq hələ iki qara dəlik arasındakı ən qısa məsafə deyil. Amma maraqlı tərəfi odur ki, komandanın təhlilinə görə, orbital yavaşlama dayanıb. Açıqlamaya görə, bu iki qara dəlik son 3 milyon ildə eyni məsafədə olub. Komandanın şərhləri arasında bu məsafənin sabit qalmasında kütlənin böyük rol oynaması da var. Çünki hər iki qara dəliyin ətrafında yaxınlaşma üçün impuls kimi istifadə edə biləcək ulduzlar yoxdur.
Aysun / Demedia.az
