Heyvanlar insanlarda həqiqətən qorxu qoxusunu hiss edə bilərmi?

Heyvanlar insanlarda qorxu iyi hiss edirmi? Bu, çoxdan müzakirə olunan bir mövzudur və təəssüf ki, bu əsrlik suala cavab vermək asan iş deyil (çünki biz onları kənara qoyub həqiqəti soruşa bilmirik).

Demedia.az xəbər verir ki, beləliklə, araşdırma nə deyir? Bu suala cavab vermək üçün elm adamları əsasən insanları tənlikdən çıxardılar (çünki itlər kimi heyvanların ifadələrimizə və bədən dilimizə cavab verdiyi bilinir). Bunun əvəzinə o, heyvanların qorxu/sevinc doğuran videolara baxan insanlar tərəfindən yayılan müxtəlif qoxulara necə reaksiya verdiyinə diqqət yetirdi.

Scientific Reports jurnalında dərc olunan araşdırma çərçivəsində tədqiqatçılar bir gün komediya filminə, ertəsi gün isə qorxu filminə baxan iştirakçıların bədənlərindən tər nümunələri toplayıblar. İştirakçılardan filmlərə baxarkən nə qədər sevinc və ya qorxu hiss etdiklərini bildirmələri də istənilib.

Araşdırmanın növbəti mərhələsində eyni şəxsdən götürülmüş iki tər nümunəsi atlarda sınaqdan keçirilib. Xoşbəxtlik və sıxıntı zamanı yaranan qoxuları bir-birindən ayıra bilirdilərmi?

Bir çox heyvanların yaxşı qoxu hissi var, lakin onlar insanın qorxduğunu göstərən kimyəvi siqnalları qoxuya bilirlərmi? 
"Əvvəlcə, atların qoxuları ayırd edə bilməyəcəyinə əmin deyildik" dedi Fransadakı Turlar Universitetindən tədqiqatın aparıcı müəllifi Plotine Jardat Live Science-a. "Amma atlar onlara hansı nümunənin təqdim edildiyinə görə fərqli cavab verdilər" deyir və davam edir:

“Atlar “sevinc nümunələri”nin iyini alanda yalnız sol burun dəliyindən istifadə edirdilər. Bu onların qoxunu analiz etmək üçün beynin hansı hissəsindən istifadə etdiyini göstərir. İki beyin yarımkürəsinin bütün məməlilərdə fərqli funksiyaları var və emosional kontekstdə sevinc nümunələrindən gələn qoxunun atlar tərəfindən müsbət qəbul edildiyi görünür. Təbii ki, atlar başqa məxluqun iyini duyduqda onların ağlından qorxu sözü keçmir. Amma indi biz bilirik ki, o, insanlardakı müxtəlif emosional vəziyyətləri qoxulardan ayıra bilir”.

Bu, başqa bir sualı ağlımıza gətirir: İnsan tərində atların davranışında dəyişikliklərə səbəb olan hansı xüsusi birləşmələr var?

Alimlərin fikrincə, atların reaksiyasının səbəbi heyvanlar tərəfindən istehsal olunan kimyəvi siqnallar, başqa bir heyvanın davranışına təsir edən kimyəvi maddələr ola bilər.

İnsanların tərinin tərkibində adrenalin və androstadienon kimi müxtəlif birləşmələr var ki, bu da qorxu zamanı qoxu dəyişikliyinə səbəb olur. Tədqiqatçılar bu birləşmələrin bir növdən digərinə "emosional məlumat" daşıya biləcəyini düşünürlər.

İtlər üzərində aparılan araşdırmalar da “növlərarası emosional ünsiyyəti” təsdiqləyir. Foto: Getty Images
Animal Cognition jurnalında dərc olunan başqa bir araşdırmada elm adamları Labrador retriever itlərini araşdırıblar. Qorxunc və şən videolara baxan kişi iştirakçıların qoltuqlarından götürülmüş nümunələr itlər üzərində sınaqdan keçirilib.

Tədqiqatçılar nümunəni qutuya yerləşdirdilər və iki nəfərin iştirakı ilə qapalı otağa qoydular. Bu şəxslərdən biri yad, digəri isə itin sahibi olub. Atlar üzərində aparılan araşdırmaya bənzər şəkildə, tədqiqatçılar itlərin qorxmuş və xoşbəxt bir insanın qoxusuna fərqli reaksiya verdiyini müəyyən ediblər.

İtaliyanın Neapol II Federiko Universitetinin zoologiya professoru Biagio D'Aniello, "İtlər şən adamın iyini alanda otaqdakı yad adamla qarşılıqlı əlaqəni artırdılar" dedi.

Amma itlər qorxmuş adamdan götürülmüş nümunənin iyini duyduqda tamamilə fərqli reaksiya veriblər. Neapol Federiko II Universitetindən tədqiqatın həmmüəllifi Anna Skandurra bu reaksiyanı belə izah edir: “Onlardan qorxu iyi gələndə ya sahiblərinin yanına getdilər, ya da qapıya tərəf dönüb otaqdan çıxmağa çalışdılar”.

Tədqiqatçılar at üzərində araşdırma aparan alimlərlə eyni nəticəyə gəliblər. Müəlliflər öz araşdırmalarında itlərin reaksiyalarının, ehtimal ki, kimyəvi siqnallarla bağlı olduğunu yazmışlar ki, bu da “növlərarası emosional ünsiyyətin” oyunda olduğunu göstərir.

Aysun / Demedia.az