Divanda uzanıb tavana baxanda beynimizdə nə baş verir?

İdman zalında ağırlıq qaldırmaqdan tutmuş çətin imtahan suallarının həllinə qədər hər hansı işi aktiv şəkildə yerinə yetirdiyimiz zaman beynimizdəki neyronların elektrik aktivliyi artır və müvafiq hissələr aktivləşir. Bəs divanda uzandığınız zaman? O zaman beynimiz də aktivdir?

Demedia.az xəbər verir ki, son iki onillikdə elm adamları beyində "standart rejim şəbəkəsi" kimi tanınan bölgələri müəyyən etdilər. Standart rejim şəbəkəsi, bir şəxs heç bir şey etmədikdə aktivləşdirilən ümumi sahələrə verilən addır.

Bu şəbəkənin kəşfi beynin dəqiq müəyyən edilmiş vəzifələr xaricində necə işlədiyinə dair mühüm fikirlər təklif etdi. Üstəlik, bu, daxili təcrübəmizi idarə etməkdə təkcə beyin bölgələrinin deyil, beyin şəbəkələrinin rolu ilə bağlı araşdırmalara təkan verdi.

Bəzi ərazilər çiçəklənərkən, digərləri bağlanırdı.
20-ci əsrin sonlarında nevroloqlar müxtəlif tapşırıqları yerinə yetirən insanların beyinlərini təsvir etmək üçün təkamüldə olan skan cihazlarından istifadə edirdilər.

Müəyyən vəzifələr, proqnozlaşdırıldığı kimi, müəyyən beyin bölgələrində aktivliyi artırdı. Digər tərəfdən, tədqiqatçılar təəccüblü bir detal da aşkar ediblər: Verilən tapşırıqlar yerinə yetirilərkən eyni zamanda beynin digər sahələrindəki fəaliyyətlər də azalıb.

Çox fərqli tapşırıqlar zamanı beynin eyni sahələrinin fəaliyyətinin azalması nevroloqların marağına səbəb olub. Sanki adam heç nə etmədikdə bu sahələr aktivləşir; Zehni xarici bir şeyə cəmləməli olduqda bağlandı.

Tədqiqatçılar bu sahələri "tapşırıq mənfi" adlandırdılar.

Mənfi missiya sahələri ilk dəfə müəyyən edildikdə, St. Sent-Luisdəki Vaşinqton Universiteti Tibb Fakültəsinin nevroloqu Marcus Raichle, bu bölgələrin dincələn beyində mühüm rol oynaya biləcəyini düşünürdü. "Bu vəziyyət "Əsas beyin fəaliyyəti nədir? "Bu sualı gündəmə gətirdi" dedi.

Təcrübələrin birində Raichle iştirakçılardan beyin fəaliyyəti ölçülərkən gözlərini yummağı və zehnini rahatlamağı xahiş etdi. Nəticədə, Raichle, istirahət zamanı zehni olaraq içəriyə çevrildiyimiz zaman, mənfi vəzifə sahələrinin beynin qalan hissəsindən daha çox enerji sərf etdiyini kəşf etdi.O, 2001-ci ildə nəşr olunan məqaləsində bu fəaliyyəti "beyin funksiyasının standart rejimi" kimi təsvir etdi.

İki il sonra, daha yüksək keyfiyyətli şəkillərdən istifadə edərək, Stanford Universiteti Tibb Fakültəsinin bir qrupu, mənfi tapşırıq fəaliyyətlərinin, defolt rejim şəbəkəsi adlandırdıqları, qarşılıqlı əlaqədə olan beyin bölgələrinin ardıcıl şəbəkəsini meydana gətirdiyini aşkar etdi.

Standart rejim şəbəkəsinin əsas funksiyası maraq doğurur
Varsayılan rejim şəbəkəsinin kəşfindən sonra, nevroloqlar beynin xaricə yönəlmiş bir tapşırıq olmadığı halda nə etdiyi ilə maraqlanmağa başladılar. Bəzi tədqiqatçılar şəbəkənin əsas funksiyasının xəyal qurmaq təcrübəmizi yaratmaq olduğuna inanırdılar, lakin başqa fərziyyələr də var idi. Defolt rejim şəbəkəsinin şüur ​​axınlarına nəzarət edə biləcəyi və ya keçmiş təcrübələrin xatirələrini aktivləşdirə biləcəyi ehtimal edilmişdir. Bundan əlavə, standart rejim şəbəkəsindəki disfunksiya depressiya, şizofreniya və Alzheimer xəstəliyi daxil olmaqla, demək olar ki, hər bir psixiatrik və nevroloji pozğunluğun potensial xüsusiyyəti olduğu təklif edilmişdir.

O vaxtdan bəri, standart rejimdə araşdırma daha da çaşqın hala gəldi. Los-Ancelesdəki Kaliforniya Universitetinin nevroloqu Lucina Uddin, "Son 20 ildə standart rejim şəbəkəsini aktivləşdirən müxtəlif növ tapşırıqları və paradiqmaları görmək çox maraqlı oldu" dedi.

Elm tərəfindən müəyyən edilən ilk beyin şəbəkələrindən biri olan standart rejim beynin ön hissəsindəki dorsal və ventral medial prefrontal kortekslər, eləcə də posterior singulat korteks kimi beyinə səpələnmiş digər bölgələr kimi bir neçə bölgədən ibarətdir. , precuneus və angular girus. Bu bölgələr yaddaş, təcrübənin təkrarlanması, proqnozlaşdırma, hərəkətlərin qiymətləndirilməsi, mükafat/cəza və informasiya inteqrasiyası ilə əlaqələndirilir. (Aşağıdakı şəkildəki rəngli sahələr standart şəbəkə aktivləşdirildikdə daha aktiv olur.)

Defolt rejim şəbəkəsinin kəşfindən bəri, nevroloqlar da beynin zahirən fərqli görünən bölgələrini aktivləşdirən bir neçə şəbəkəni sərbəst şəkildə müəyyən etdilər. Bu aktivləşdirilmiş sahələr müstəqil hərəkət etmir, bir-biri ilə sinxronlaşdırılır.

Raichle vəziyyəti "Simfonik orkestri yalnız skripka və ya qoboy kimi düşünə bilməzsiniz" deyərək ümumiləşdirdi. Eynilə, bir beyin şəbəkəsində, ayrı-ayrı hissələr yalnız birlikdə yarada biləcək təsirlər yaratmaq üçün qarşılıqlı təsir göstərir.

Tədqiqatlara görə, standart rejim şəbəkəsinin təsirlərinə xəyal qurmaq, keçmiş təcrübələri xatırlamaq, başqalarının psixi vəziyyətləri haqqında düşünmək, gələcəyi təsəvvür etmək və dili emal etmək daxildir.

Aysun / Demedia.az