NASA-nın tarixi missiyası - Nələr oldu?

1979-cu ildə NASA-nın görünməmiş Voyager missiyasında işləyən alim Alan Kamminqs Kaliforniyanın Pasadena şəhərindəki Caltech-də bir otağa girərkən görəcəyi şəkilləri heç təsəvvür edə bilməzdi.

Demedia.az xəbər verir ki, Kamminqs ekranda əks olunan qeyri-adi və yad dünyaya baxırdı.

Kosmosdan göndərilən bu tamamilə yeni görüntüdə əvvəlkindən fərqli olaraq “dünya” görünürdü. Görünən, canlı vulkanlarla dolu bir ay idi. NASA-nın Reaktiv Sürət Laboratoriyasını idarə edən tədqiqat universiteti olan Caltech-də kosmik şüalar üzrə fizik olan Cummings gözlərinə inanmadı.

"Mən Caltech tələbələrinin zarafat etdiyini düşündüm. Amma yox, gördüklərim real idi" deyə Cummings Mashable-a danışır.

Fotolarda Yupiterin peyki İo idi; yəni Günəş sistemimizin ən vulkanik yeri. Artıq kimsəsiz Ayımız kimi saysız-hesabsız toqquşmalarla “tozlanmır”. İoda vulkanlar püskürür, lavalar axırdı. Canlı idi!

51 il əvvəl Voyager missiyası üzərində işləməyə başlayan Kamminqs gördükləri haqqında "İndi də mənim ürəyim ağrıyır" deyir.

1977-ci ildə buraxılan hər iki Voyager kosmik gəmisi 5 il işləmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. 50 ildir fəaliyyət göstərən nəqliyyat vasitələri bizdən müvafiq olaraq 24 və 20 milyard kilometr uzaqlaşmağa davam edir. Onlar Günəşin təsir nöqtəsini çoxdan keçərək ulduzlararası kosmosa keçiblər. Onilliklər sonra nəqliyyat vasitələri və onların indi köhnəlmiş kompüterləri çoxsaylı səhvlərlə qarşılaşdılar. Lakin onlar təkrar-təkrar ağıllı və fədakar Voyager mühəndisləri tərəfindən xilas edildi.

Son problem gözləniləndən daha ciddi ola bilər. NASA-nın verdiyi məlumata görə, mühəndislər hələ də keçən dekabr ayında müəyyən edilmiş qalıcı problemi həll etmək üçün çalışırlar. Problem ondadır ki, Voyager 1-ə siqnal göndərilə bilər, lakin bunun müqabilində heç bir məlumat alına bilməz. Məlumata görə, Voyager 1 avtomobildəki uçuş məlumat sistemindəki problemə görə məlumatları geri göndərmir. Lakin siqnal göndərilə bildiyindən nəqliyyat vasitəsinin hələ də sağ olduğu məlum olub.

Həqiqətən, Voyager kosmik gəmisi ardıcıl olaraq sağ qaldı. Bununla belə, enerji mənbələri sonsuz deyil. Növbəti bir neçə il ərzində NASA azalan nüvə yanacağına qənaət etmək üçün daha çox cihazı bağlamalı ola bilər. Ancaq nəticədə bu kosmik gəmilərlə bütün əlaqəmiz 2030-cu illərin ortalarına qədər kəsiləcək. Lakin bu “robotik kəşfiyyatçılar” Kamminqs kimi alimlərin gələcək proqnozlarını tamamilə alt-üst edib.

Voyager missiyaları dərin kosmos haqqında təsəvvürümüzü tamamilə dəyişdi
Əvvəlcə yalnız Yupiter və Saturnu araşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuş Voyager missiyaları iki planet hədəfini xeyli aşdı. Cummings və onun həmkarları üçün bu vəziyyət əslində planın bir hissəsi kimi görünür. Axı kosmik gəmidə nüvə yanacağı var idi və onilliklər ərzində yanacaq tükənməzdi.

Fizik bir neçə uğursuz buraxılış cəhdini xatırlayır və deyir: "Ən böyük problem buraxılış meydançasından keçmək idi. Çoxumuzun məqsədi ulduzlararası kosmosa çatmaq idi".

Buraxılışlardan sonra hər iki kosmik gəmi gözlənilən vaxtda Yupiterə çatdı. Onlar 1979-cu ildə qaz nəhəngi planetinin yaxınlığından keçdilər və daha əvvəl heç kimin görmədiyi şəkilləri geri göndərdilər. Alimlər Yupiterin narahat atmosferini, müxtəlif istiqamətlərdə hərəkət edən və nəhəng fırtınalarla qarşılaşan canlı bulud kəmərlərini (bəziləri Yerdən də böyük) görmək şansı əldə ediblər.

Lakin şounun ulduzları nəhəng planetin peykləri idi. Vulkanlarla örtülü İo ilə yanaşı, buzla örtülmüş və səthində nəhəng çatlar olan Avropanın da fotoşəkilləri çəkilib. Planetoloqların diqqətini çəkən Avropa bu gün də populyarlığını qoruyur. NASA-nın başqa bir kosmik gəmisi qarşıdakı dövrdə altında 60 ilə 150 ​​kilometr dərinlikdə okeanın olduğu düşünülən buz təbəqəsi olan Avropaya yollanacaq.

Yupiterdən sonra hər iki Səyahətçi füsunkar Saturna doğru yoluna davam etdi. Vasitə planetin füsunkar halqalarını və maraqlı peyklərini çəkdi. Əvvəllər astronomlar üçün səmada sadəcə bir nöqtə olan Mimas, Cummings (E.N.: Ulduz Döyüşləri filmindəki planet ölçüsündə kosmik stansiya) görə "Ölüm Ulduzuna bənzəyir" kimi təsvir edilmişdir. Missiya bizi Titan adlı peyklə də tanış etdi. Voyager, Ayın qalın bir atmosferə və ehtimal ki, metan dənizlərinə sahib olduğunu göstərdi. NASA 2028-ci ildə Titan'a Dragonfly adlı avtomobil böyüklüyündə bir vasitə göndərəcək. Nəqliyyat vasitəsinin Titanın buzla örtülmüş səhralarına enməsi gözlənilir.

Aysun / Demedia.az