NASA açıqladı: Bu qaya parçaları hara gedir?

NASA aşkar etmişdi ki, 2022-ci ildə insanlar “Armageddon” filmində olduğu kimi Yerdən uzaqda yerləşən bir şəhəri məhv edəcək qədər böyük “şəhər öldürücü” asteroidləri istiqamətləndirə bilər, lakin bu, planetimizi təhlükə altına sala biləcək arzuolunmaz nəticələrə səbəb ola bilər.

Demedia.az xəbər verir ki, iki italyan astronomu aşkar ediblər ki, “İkiqat asteroidin yönləndirmə testi” (DART) aləti 560 metr enində asteroid olan Dimorfosu yıxdıqda, zərbə Marsa doğru fırlayan 37 yeni kosmik qayadan ibarət qəlpə buludunu yaradıb.

Bu qayalardan biri Qırmızı Planetə dəysə, diametri 200-300 metr olan krater yarada bilər.

Astronomlar xəbərdarlıq ediblər ki, gələcəkdə NASA qatil asteroidi Yerlə toqquşma kursundan çıxarmalı olacaqsa, belə bir monumental təsirin dağıntılarının Yerlə toqquşacağı təqdirdə hara gedəcəyini düşünmək və hesablamaq çox vacib olacaq.

DART missiyası zamanı NASA ekipajsız kosmik gəmidən istifadə edərək saatda 22.500 kilometr sürətlə Dimorfosa çırpılaraq kosmik qayanı orbitdən çıxarmağın mümkün olub-olmadığını yoxlamaq üçün istifadə edib. NASA sonrakı həftələrdə bu metodun işlədiyini təsdiqləyərkən, "kinetik effekt" adlı bir üsulla asteroidin istiqamətini dəyişdirdiklərini ifadə etdi.

“Kinetik effekt” təxminən başqa bir şeyə dəyən bir şey deməkdir. Sözügedən üsul NASA-nın Yerdəki həyatı təhdid edəcək bir asteroid zərbəsi zamanı istifadə edəcəyi strategiyalardan biridir.

Dimorfos, Didimos adlı daha böyük asteroidin ətrafında fırlanan iki asteroiddən ibarət sistemin bir hissəsidir.

DART toqquşmasından sonra Dimorfos 11 saat 23 dəqiqə ərzində Didimosun orbitinə qayıtdı; bu, kosmos gəmisinin zərbədən əvvəl aldığı vaxtdan 32 dəqiqə qısa idi. Belə bir təsirlə ikinci dərəcəli zərər mütləq gələcək.

Alimlər kəşf etdilər ki, DART missiyası tamamilə fərqli bir marşrutda 37 yeni əmələ gələn qayaları geridə qoyub.

Tədqiqatın həmmüəllifləri Avropa Kosmik Agentliyindən (ESA) Marko Fenuççi və İtaliyanın Boloniya şəhərindəki Astrofizika və Kosmos Elmləri Rəsədxanasından Albino Karboqnani bu süxurların hazırkı orbitlərində Marsla toqquşa biləcəyi qənaətinə gəliblər. Sözügedən qayaların hər birinin diametri dörd-yeddi metrdir.

Hubble Kosmik Teleskopundan aparılan müşahidələrə görə, qayalar Dimorfos/Didimos cütlüyünün cazibə qüvvəsindən qaçıb; O, toqquşma nəticəsində yaranan təxminən 9650 kilometr uzunluğundakı toz və qaya quyruğundan ayrı bir yol izlədi.

Bu “kosmik qəlpələrin” trayektoriyaları DART toqquşmasının təsirlərinə daha yaxından baxmaq üçün 2026-cı ildə Dimorfosun orbitinə çıxması planlaşdırılan ESA kosmik gəmisi Heranın orbitinə mane ola bilər.

İki alim məqalələrində yazıblar: “İndiyə qədər aparılan bütün müşahidələr sübut edir ki, DART asteroidin əyilməsinin uğurlu sınağıdır, çünki o, Dimorfosun orbital dövrünü dəyişdirməyi bacarıb və Yerə təsir edə biləcək başqa qaya əmələ gətirməyib. "Digər tərəfdən, tədqiqatımızda təqdim olunan tapıntılar, səth materialı ilə qarşılıqlı əlaqəni əhatə edən Yerə yaxın bir asteroidə gələcək missiyaların diqqətlə planlaşdırılmasını təklif edir."

Çünki uzunmüddətli perspektivdə bu süxurlar Marsın orbiti ilə kəsişə bilər. Planetin nazik atmosferi var; Buna görə də kiçik bir meteoritin Yerə nisbətən səthə daha asan çatma ehtimalı var.

Əgər bəşəriyyət Marsda yaşamağa başlasa, bu qayalar problem yarada bilər!
Ancaq bu, minlərlə il çəkə bilər. Rəqəmsal simulyasiyalar göstərir ki, sürünün bütün qayaları gələcəkdə Marsın orbitindən dəfələrlə keçəcək, Fenuççi və Karboqnani yazır. Bu simulyasiyalara kompüter tərəfindən yaradılan 37 yeni qaya yığını daxildir və astronomlar onların real süxurların davranışı haqqında kifayət qədər dəqiq proqnoz verdiyini iddia edirlər.

Müvafiq olaraq, onlar "uzunmüddətli təkamüldə baş verən orbital keçidlərə görə, bəzi süxurların gələcəkdə Marsa təsir göstərə biləcəyi" qənaətinə gəldilər. Bu, 6 min il ərzində baş verə bilər və Marsda mümkün gələcək insan koloniyasına təsir edə bilər.

Ancaq hər şeyə baxmayaraq, ümumiyyətlə elmi ictimaiyyət tərəfindən DART missiyasının uğurlu olduğu iddia edilir. Çünki tarixdə ilk dəfə olaraq insanlar səma cisminin hərəkətini şüurlu şəkildə dəyişməyi bacarıblar.

Dimorfos Yerlə toqquşma kursunda deyildi, lakin iki asteroid sistemi olaraq daha böyük asteroid ətrafında kiçik bir asteroidin orbitindəki dəyişiklikləri izləmək üçün unikal imkan yaratdı. Bu sınaq asteroidləri Yerə zərər verməmək üçün onları yoldan çıxarmağın mümkünlüyünün sübutu idi.

Əgər qatil asteroid gələcəkdə bəşəriyyəti təhdid edərsə, bu o deməkdir ki, insanlar öz yolunu dəyişə və fəlakətdən qaça bilər; Yalnız dağıntıların hara gedəcəyini planlaşdırmalısınız!

Aysun / Demedia.az