Aşiq olduqda və ürəyiniz qırılanda bədəninizə nə olur?

Romantika təkcə emosional ehtiyac deyil, həm də sağlamlığımıza müsbət təsir edən bir şeydir.

Demedia.az xəbər verir ki, sevgi dedikdə ağlımıza ilk gələn ürək olsa da, faydaların çoxu əslində hormon ifraz etmək üçün proqramlaşdırılmış beynimizdən gəlir.

"Sevgi insanın sağlamlığı üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən bioloji tələbdir" deyir alim və "A Neuroscientist's Journey to the Essence of Romantic, Loss, and Human Connection" kitabının müəllifi Stephanie Cacioppo.

Kinsey İnstitutunun direktoru və sosial əlaqələr üzrə ixtisaslaşmış bioloq Sue Carter də bu fikirdədir. Bu, sevginin sağlamlığımız, rifahımız və çoxalmamız üçün nə qədər vacib olduğunu vurğulayır.

Romantika və ya olmasın, beynimiz həmişə sosial qarşılıqlı fəaliyyətdəki səylərimizi mükafatlandırır və insan əlaqələri çatışmayanda bizi başqaları ilə əlaqə saxlamağa təşviq edir.

Sevgi, dostluq, sevgi, ürək bulanması və itki anlarında siqnalların beyin tərəfindən necə qəbul edildiyini və ötürüldüyünü anlamaq istəyirsinizsə, doğru yerdəsiniz.

Ağıl və bədən müxtəlif funksiyaları əlaqələndirmək və duyğularımızı formalaşdırmaq üçün neyrotransmitterlərin və molekulyar kimyəvi xəbərçilərin geniş şəbəkəsindən istifadə edir. Hormonlar adlanan bu kimyəvi xəbərçilər bədənin endokrin sisteminin bir hissəsidir. Endokrin hipotalamus, hipokampus, amigdala, talamus, bazal qanqliya və singulat girus daxil olmaqla beyindəki mühüm strukturlar vasitəsilə bir-birinə bağlıdır.

Bu strukturlar birlikdə beynin təkamül baxımından ən qədim hissələrindən biri olan limbik sistemi təşkil edir. Bu, xatirələrin saxlandığı və qoxuların işləndiyi yerdir və eyni zamanda cazibə və emosional münasibətlərdə iştirak edən beynin əsas sahəsidir.

Klivlend Klinikasında Nevroloji Bərpa Mərkəzinin neyropsixoloqu Cynthia Kubu deyir ki, müxtəlif hormonlar "sadə bir baxışdan sonra özümüzü təsdiq etmək istəyimizi gücləndirir, yeni tərəfdaşla ilk tanış olduğumuz zaman incimək qorxularımızı azaldır və özümüzü biz ruh yoldaşıyıq”.

Adrenalin mədədə kəpənəklərin yaranmasına və sürətli ürək döyüntülərinə səbəb olur. 
Sevgi ilə əlaqələndirdiyimiz duyğulara gəldikdə, xüsusilə yeddi hormon mühüm rol oynayır. Bu kimyəvi komponentləri aşağıdakı kimi sıralamaq olar:

Oksitosin: O, "sevgi hormonu" adlanır, çünki o, sosial əlaqələr qurmağa kömək edir, inamı artırır və duyğuları dərinləşdirir. İki nəfərin söhbəti, bir-birinə toxunması, birlikdə əylənməsi və ya digər mənalı qarşılıqlı əlaqə formaları zamanı ifraz olunur. Avstraliyadakı Wollongong Tibb Məktəbinin dosenti Tereza Larkin deyir: "Oksitosin bizim əlaqə, sevgi və aidiyyət hisslərimizi gücləndirir".

Vasopressin: Qarşı cinsə qarşı həyəcan hissini aktivləşdirir. Tədqiqatlar göstərir ki, bu hormon təhlükə yarandığı zaman da ifraz olunur, bu da özümüzü maraqlandıran insanlara qarşı daha qoruyucu hiss etməyimizə səbəb olur və sahiblik hissi üçün məsuliyyət daşıya bilər.
Dopamin: Bədənimizdə bəlkə də ən çox öyrənilən mükafat hormonlarından biridir. Yemək və ya məşq etmək kimi bizi yaxşı hiss edən şeylər zamanı aktivləşir. Öpüşmə və ya cinsi əlaqə tez-tez dopamin seli ilə müşayiət olunur. Larkin deyir: "Dopamin sərbəst buraxıldıqda, sevgi "yüksək" hisslərə səbəb olan mükafat mexanizmlərini işə salır və sevgi münasibətində olduğumuz insanla olmaq istəyimizi və motivasiyamızı artırır".
Testosteron və estrogen: Larkin, "seks hormonlarımız" olaraq da bilinən testosteron və estrogenin reproduktiv istəkdə mühüm rol oynadığını və "cinsiyyət arzusundan" məsul olduğunu söylədi. O, həmçinin deyir ki, bu hormonlar ən çox “dəlicəsinə eşq” və şəhvətlə əlaqəli hormonlardır. Bu hormonlar insanıcinsi əlaqəyə yönəltsə də, dopamin bu hərəkəti mükafatlandırır.

Noradrenalin: Yeni bir insanla tanış olduqda və ya aşiq olduqda fizioloji reaksiyalar yaradır. Bunlara ürək döyüntüsü, artan enerji və tərli ovuclar daxildir. Bu hormon yaddaşın saxlanması ilə də əlaqələndirilir. Bu səbəbdən bir çox cütlük ilk tanışlıq günlərini aydın xatırlaya bilir.
Serotonin: Cinsi əlaqənin bəzi mərhələlərində azalan bir neçə kimyəvi maddədən biridir. Bu aşağı səviyyələr obsesif-kompulsif pozğunluqdan əziyyət çəkən insanlarınkinə çox oxşardır. Missuri-Sent. Bu mövzuda bir araşdırma nəşr edən Sent-Luis Universitetində davranış nevroloqu Sandra Langeslag deyir ki, aşiq insanlar və OKB xəstələri 'vəsvəsə' baxımından bir-birinə bənzəyir.

Sevginin sağlamlığa faydaları nələrdir?
Harvard Tibb Məktəbinin klinik psixiatriya kafedrasının dosenti Jacquie Olds deyir: "Sevgi bütün hisslərimizi əhatə edən və beynə dərin və sirli şəkildə təsir edən son dərəcə mürəkkəb bir fenomendir". Cacioppo, "Sevgi beynin mükafat mərkəzlərini aktivləşdirir, bir sıra hormonlar, neyrokimyəvi maddələr və təbii opioidlər buraxır. Bu bizə sevinc bəxş edir; "O, həmçinin bədənimizin sağalmasına və zehnimizin ağrının öhdəsindən gəlməyə kömək edir" deyir.

Həyatınızda sevginin olmasının sübut edilmiş faydalarından bəziləri arasında stressin azaldılması, daha yaxşı yuxu, təkmilləşdirilmiş immunitet sistemi, ağrıların aradan qaldırılması (tədqiqatlar göstərir ki, qanda daha çox oksitosinin olması sağalmağa kömək edir), depressiya riskinin azalması, problem həll etmə bacarıqlarının artması, təkmilləşdirilmiş idrak funksiyası və daha uzun ömür davam edir.

Karter deyir ki, həm romantik, həm də qeyri-romantik olan təhlükəsiz münasibətlər istirahət, böyümə və yenilənməni təşviq edən bioloji vəziyyətlər yaradır.

"Ömür boyu sevgi münasibətləri qurmaq sağlamlıq üçün çox vacibdir."

Bəs niyə sevgi bizi kor edir?
Münasibətlərin mərhələləri müxtəlif faydalar təmin edir. Araşdırmalar göstərir ki, bəzi hormonlar aşiq olmağın ilk mərhələsində daha çox ifraz olunur, digər hormonlar isə uzunmüddətli fayda verir. Məsələn, cütlük münasibətlərinin başlanğıcında çoxlu bilinməyənlər olduqda, beyni "ehtiyatlı olun" rejiminə keçirən noradrenalin daha tez-tez ifraz olunur.

Aysun / Demedia.az