Dubay niyə hala düşdü?
İqlim dəyişikliyi bir çox dövlətlərin gündəmə və parlamentə gətirdiyi problemdir.
Demedia.az xəbər verir ki, dünyanın bir çox yerində şüurlu şəkildə dəyişən və ya kortəbii olaraq baş verən iqlim dəyişiklikləri var.
Səhralarını əkinçilik ərazisinə çevirmək üçün bulud səpilməsi üzərində çalışan Səudiyyə Ərəbistanından tutmuş, küçə və prospektlərini dəstəkləmək üçün həddindən artıq yağış alan Dubaya qədər bir çox yerdə qeyri-adi mənzərələr dünyanın gündəmini zəbt edib. Gözlənilməz hava hadisələrinin və ya heç vaxt yağış almayan səhralarda yağan yağışın səbəbi torpaqların yalnız 10 faizinin becərilə biləcəyi Ərəbistan səhralarında 'bulud toxumu' ilə yağış yağması ilə izah edilsə də, diqqətdən qaçan başqa bir detal var: İnfrastrukturun qeyri-kafi olması. sistemləri. Budur, gözlənilməz yağışların və çiçəklənən səhraların pərdəarxası.
Türkiyəyə illik ortalama 573,4 mm yağıntı düşür. Bu göstəricilər ölkəmizi kənd təsərrüfatı torpaqları baxımından zəngin etsə də, öz torpağında əkinçiliklə məşğul olmaq hər ölkəyə nəsib olmur. Türkiyədən 3 dəfə böyük olsa da, 4 dəfə az yağan Səudiyyə Ərəbistanında illik orta yağıntı 150 mm-dən aşağıdır. Bu, torpaqlarının cəmi 7 faizində becərilə bilən Səudiyyə Ərəbistanını kənd təsərrüfatı məhsulları üçün xarici mənbələrdən asılı vəziyyətə salır. Ölkə torpaqlarının əkinçilik üçün yararsız olması və daha çox səhra olması yeni həll yollarının istehsal edilməli olduğunu hər gün daha aydın göstərir. Bu səbəbdən Səudiyyə Ərəbistanı səhralarını əkinçilik üçün yararlı hala gətirmək üçün “bulud toxumu” kimi tanınan sistemdən istifadə edir. Ancaq əkinçilik imkanları artarkən, 'bulud səpilməsi' səbəbiylə olduğu iddia edilən yağışlar, təəssüf ki, ərəb ölkələrinin dözə biləcəyindən çox idi. Başqa sözlə desək, şəhərlər tikilərkən drenaj sistemləri və infrastruktur həddindən artıq yağışın öhdəsindən gəlmək üçün nəzərdə tutulmamışdı.
Bulud səpilməsi yağışın miqdarını artırmaq üçün buludların üzərinə kimyəvi maddələr səpməklə havanın dəyişdirilməsi üsulu kimi müəyyən edilir. Buludu səpmək üçün üzərinə mikroskopik hissəciklər səpilir. ABŞ, Çin və Avstraliya da daxil olmaqla bir çox ölkə bu texnikadan istifadə edir. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində (BƏƏ) və bəzi ABŞ ştatlarında bulud səpmək üçün təyyarələrə üstünlük verilir. Bəzi ölkələrdə yerə toxum səpən raketlər və ya dronlardan istifadə olunur. 1960-cı illərdə 400 kvadrat kilometr kənd təsərrüfatı sahəsinə sahib olan Səudiyyə Ərəbistanının ümumi ərazisi o dövrdə Yalova torpağının yarısı idi. Hazırda Səudiyyə Ərəbistanında cəmi 35 min kvadrat kilometr kənd təsərrüfatı sahəsi var. Bu, Hollandiyanın səthindən daha böyük bir sahəyə uyğundur.
Birincisi, “bulud səpmə” sisteminin Dubayda daşqın fəlakətinə səbəb olub-olmadığını qısaca qeyd etmək faydalıdır. Suallar arasında Ərəbistan səhralarında kənd təsərrüfatı fəaliyyətlərinin təbii tarazlıqlara necə təsir etdiyi və ölkənin bu süni sistemləri idarə edə bilib-bilmədiyi də vardı. Çünki normal şəraitdə ölkəyə 1,5 ildən sonra yağacağı gözlənilən yağıntı 24 saata düşüb. Bunun əsas səbəbi isti və rütubətli havanı çəkən və digər hava sistemlərinin daxil olmasına mane olan “qapalı aşağı təzyiqli hava sistemi” idi. İngiltərədəki Reading Universitetində meteoroloq olan Prof. Maarten Ambaum deyir: "Dünyanın bu hissəsi uzun müddət yağış yağmaması və ardınca qeyri-müntəzəm, leysan yağışları ilə tanınır. Amma yenə də bu, çox nadir yağışlar idi". Bulud səpmə sistemləri ümumiyyətlə yağış üçün vacib olan külək, rütubət və toz şəraiti qeyri-kafi olduqda istifadə olunur. Bununla belə, sinoptiklər daşqından bir həftə əvvəl Körfəzdə daşqın riskinin yüksək olacağı barədə xəbərdarlıq etmişdilər.
Aysun / Demedia.az
