Yadplanetlilər varsa, onların planeti yəqin ki, bənövşəyi rəngdədir...

İndiyə qədər NASA müxtəlif növ qayalı və Yerə bənzər planetlər kəşf edib.

Demedia.az xəbər verir ki, amma bizimkindən fərqli olaraq, bu planetlərin bir çoxu, canlılığı varsa, bənövşəyi rəngdə ola bilər.

Ağacların, yosunların, otların və digər yerlərdə bizim Yerimizə hakim olan orqanizmlərin təmsil etdiyi rəngi təsəvvür etmək asandır. Bu yaşıl rəngli “həyat” Günəşdən müəyyən işıq dalğalarını qəbul edərək fotosintez yolu ilə özü üçün enerji istehsal edə bilir. Yaşıl piqmentli xlorofil də bu uğurlu prosesi qorumağa kömək edir. Bununla belə, astrobioloqlar və mikrobioloqların yeni araşdırması göstərir ki, Yerdən başqa bir planetdə bu cür canlılar yaşıl əvəzinə bənövşəyi piqmentləri olan maddələrdən istifadə edərək ulduzdan gələn müxtəlif işıq növləri ilə enerji istehsal etmək ehtimalı daha yüksəkdir.

Əslində bu o qədər də qeyri-adi fikir deyil. Axı, Yerdəki bir çox mikrob canlıları da bənövşəyi rəngə malikdir. Yaşıl rəngin yer üzündə hakim olmasının səbəbi, oksigenlə zəngin atmosferimizlə bu "yaşıl canlıların" oksigen fotosintezdən istifadə edərək bir çox ekosistemdə asanlıqla yaşaya bilmələridir.

Kornell Universitetinin Karl Saqan İnstitutunun mikrobioloqu Lígia Fonseca Coelho-ya görə, başqa planetlərdə bu mütləq deyil.

Bu yaxınlarda Royal Astronomical Society tərəfindən nəzərdən keçirilən elmi jurnalda dərc olunan tədqiqatın məqsədlərindən biri də ekzoplanetlərin müşahidələrində bənövşəyi həyatın əlamətlərini axtarmaqdır. Tezliklə istifadəyə verilməsi gözlənilən fövqəladə güclü ELT (Fövqəladə Böyük Teleskop) və Yer orbitində fəaliyyət göstərməsi planlaşdırılan HWO (Habitable Worlds Observatory) belə ekzoplanetlərin atmosferlərinin strukturunu və yaşayış qabiliyyətini araşdıracaq.

Elm adamları Massaçusets və Nyu Yorkdakı göllər və bataqlıqlar kimi müxtəlif ekosistemlərdən 20-dən çox bənövşəyi rəngli bakteriya toplayıb və onların canlı piqmentlərini və işıq yayma üsullarını ölçüblər. Sonra onlar "işıq imzalarını" - yad planetin əks olunan işığında görünə bilən unikal rəng və kimyəvi barmaq izlərini təqlid etdilər və bu bənövşəyi bakteriyaların canlı, müəyyən edilə bilən imzalar yaradacağını tapdılar.

Coelho mövzu ilə əlaqədar deyir: "Yalnız yaşıl rəngə baxmağı dayandırın. Bənövşəyi rəngə də baxın. Ön mühakimələrimiz üzündən həyatın izini qaçıra bilərik".

Süd Yolu Qalaktikasında ən çox yayılmış ulduzlar "qırmızı cırtdanlar" adlanan kiçik qırmızı ulduzlardır. (Hətta Yer kürəsinə ən yaxın ulduz olan Proksima Sentavr belə qırmızı cırtdandır.) Bu ulduzlar Günəşin yalnız kiçik bir hissəsidir və temperatur baxımından ən soyuq ulduzlardır. Müvafiq olaraq, qırmızı cırtdan tərəfindən yayılan işığın əksəriyyəti daha az enerjidir (infraqırmızı və ya qırmızı işıq dalğalarında), buna görə də yaxınlıqdakı hər hansı bir orqanizmin hüceyrələrini gücləndirmək üçün bu infraqırmızı işığı (gözümüzə görünməz) istifadə etməli olacaq. Coelho deyir: "Əgər planetdə həyat varsa, o, bu [infraqırmızı] enerjidən istifadə edəcək". Ən əsası, Yer kürəsində bənövşəyi və çalarlarda olan bakteriyalar bu az enerjili mühitlərdə inkişaf edir.

Yaşıl mikrobların və orqanizmlərin yaşaya bilmədiyi və ya yaşamaq üçün ən uyğun olmayan planetdə bənövşəyi piqmentli canlılar onlara qalib gələ və planetdə dominant həyata çevrilə bilər.

Hətta ola bilsin ki, bu növ bənövşəyi bakteriyalar Yer kürəsində çoxlu sayda tapılıb. Axı planetimiz 4,5 milyard illik ömrünün yarısında oksigenlə zəngin olub. Yaşıl, oksigen istifadə edən və fotosintetik bitkilərin Yer kürəsini bürüməsinə qədər uzun bir dövr var idi. Fərqli bakteriyalar da müxtəlif kimyəvi reaksiyalar vasitəsilə sağ qalaraq Yerə yayılmış ola bilər.

Koelyo da bu ehtimalı dəstəkləyir: “Ola bilsin ki, Yer kürəsi bir vaxtlar bənövşəyi olub”.

Aysun / Demedia.az